Toen ik vorige week nog eens in Surabaya was om een Indonesische vriend te bezoeken zei hij mij dat een stokoude Nederlandse dame lag te sterven in het lokale bejaardentehuis.
“Zij is echt heel oud,” zei hij. “De verpleegster heeft haar geboorteakte gezien. Deze maand wordt zij 101 jaar. Zij heeft geen familie meer en zij lijdt aan Alzheimer. Zou je haar eens willen bezoeken? Met mij wil ze niet praten. Misschien lijk ik op iemand die zij haat, ik weet het niet, maar zij schudt met haar hoofd wanneer ik haar aanspreek”
Ik was heel benieuwd om zo’n dame die ongetwijfeld veel heeft meegemaakt te ontmoeten.
Ik vond haar in een ligbed met zonneluifel in de tropische tuin.
“Overdag wil zij buiten liggen,” zei de verpleegster. “Zij wil genieten van de natuur en het mooie weer.”
Ik nam voorzichtig haar hand vast en zei in het Nederlands: “Goedemorgen, mevrouw, hoe gaat het met U?”
Zij keek op en ik zag haar moeite doen om die vreemde woorden te begrijpen.
En dan, plots, leek er in haar brein doorheen de dichte mist een zwak lampje wat licht te verspreiden.
De taal van haar kinderjaren die zij al gedurende 69 jaar niet meer gesproken had begon langzaam de Indonesische taal te verdringen en zij zei: “Niet leuk. Ik oud worden en ziek.”
Ik praatte moedig verder. Na tien minuten op haar inpraten werd haar Nederlands vloeiender.
Tenslotte glimlachte zij en zei in foutloos Nederlands: “God, wat is het lang geleden dat ik nog Nederlands heb gesproken!”
Ze zuchtte en zweeg. Ik wachtte.
“Al die oorlogen,” zei zij. “Ik heb niemand meer. Iedereen is dood.”
Zij zweeg weer, maar wat zij dan deed gaf mij kippenvel en mijn nekharen gingen overeind staan. Plots zong zij met een breekbare stem “Wilhelmus van Nassouwe ben ik van Duitsen bloed”
Haar adem stokte. Zij keek mij wazig aan en fluisterde: “Kenapa saya lupa Bahasa Belanda?”
Toen stierf zij.
Haar laatste woorden waren (uit het Indonesisch vertaald): “Waarom toch heb ik de Nederlandse taal vergeten?”
12 reacties
Nachtzuster · 3 november 2016 op 17:35
Welkom terug, Wayan. Grammaticaal prima geschreven. Qua inhoud heeft het wel een hoog lovestory gehalte. Vreemde man dringt door tot doodzieke, oude vrouw en bezorgt haar een (niet seksueel) hoogtepuntje alvorens zij sterft. Ik vraag mij ook af in hoeverre de dame aan Altzheimer leed aangezien ze duidelijk wist te vertellen dat ze niemand meer heeft. Mensen van die leeftijd met Altzheimer leven (volgens mij) veel meer in de vroegere tijden, kinderjaren zelfs. Verder vind ik de beschreven emoties geforceerd overkomen. En iets teveel witregels, maar dat kan een lay-out dingetje zijn waarvan je nog niet weet hoe je dat op kunt lossen.
Wayan · 4 november 2016 op 05:56
Dankjewel Nachtzuster. Wat lovestorygehalte betreft: ik kan moeilijk koudweg schrijven over zo’n emotioneel moment. In hoeverre zij echt Alzheimer had kan ik niet beoordelen. De verpleegster zei dat de dame leed aan Alzheimer, maar of dat nu de juiste diagnose was weet ik niet.
Wat witregels betreft, dat is inderdaad een dingetje dat ik nog niet kan oplossen.
Zij had samen met haar man en haar kinderen een koffieplantage in een afgelegen gebied op het eiland Sumatra. Toen haar man en haar kinderen vermoord werden in 1965 tijdens de jacht op communisten is zij kunnen vluchten naar Surabaya. Waarschijnlijk werd haar Indonesische man verdacht van communistische opvattingen, zoals zovelen tijdens die woelige jaren. Veel mensen werden toen gewoon vermoord op bevel van de nieuwe president (Soeharto) die met een militaire coup de macht overnam van president Soekarno.
Ik denk dat zij met haar laatste woorden wilde zeggen dat zij zich nog altijd een Nederlandse voelde en zich wilde afzetten tegen de brutaliteit – al die moorden – die begaan werden door een aantal Indonesiërs in naam van wijlen President Soeharto.
NicoleS · 3 november 2016 op 20:24
Goed geschreven. Alleen ‘In haar brein doorheen..’ begreep ik niet helemaal. ik neem aan dat je door bedoelt. Bijzonder einde. De ziel kwam los en dat is een bijzondere gebeurtenis.
Wayan · 4 november 2016 op 05:58
Ik bedoelde: doorheen de dichte mist in haar brein….
Nummer 22 · 3 november 2016 op 22:45
? baik!
Wayan · 4 november 2016 op 05:59
Terima kasih !
Mien · 4 november 2016 op 07:20
Memori pendek di panas matahari, saya pikir. 😉
Warme column. Goed geschreven.
Wayan · 4 november 2016 op 10:42
Dimana anda belajar Bahasa Indonesia? Yang anda menulis cukup lanjar!
Indonesisch is mijn tweede moedertaal.
Wayan · 4 november 2016 op 11:03
sorry, tikfout in Indonesisch.
“lanjar” moet zijn “lancar”
StreekSteek · 4 november 2016 op 09:39
Mooie impressie van terminale eenzaamheid. (8)
Wayan · 4 november 2016 op 10:48
Dankuwel. Ik heb geprobeerd om exact weer te geven wat ik toen voelde.
Esther Suzanna · 4 november 2016 op 12:24
mooi en kwetsbaar beschreven. Liefdevol