Een nieuwe tijd ( fragment uit Virtuoso )

februari 1921

Het blijft maar waterkoud in de opkamer waar Dina in de bedstee de eerste weeën opvangt. Haar zus Netty bet haar hoofd met water en houdt op het hoogtepunt van elke golf haar hand vast. Jo is gewaarschuwd, maar zal in de stal blijven tot het kind er is. Zijn rol blijft beperkt tot water halen. Dina is een sterke vrouw en bevalt tot dusver makkelijk van haar eerste 4 kinderen. Maar dit keer duurt het langer en zijn de krampen die door haar lichaam trekken heviger. De vrouwen doen hun best hun ongerustheid te verbergen en wachten op vrouw Baving.
Het is in een dorp als V. niet gebruikelijk dat de dokter, die meerdere gehuchten in de streek onder zijn hoede heeft, bij iedere geboorte aanwezig is. Vooral als de bevalling zich niet gecompliceerd laat aanzien wordt er veel aan de vroedvrouw overgelaten. Als vrouw Baving door Jo wordt binnengelaten klapt ze onmiddellijk de meegenomen baarstoel uit en zet hem in het midden van de kamer. Door ook de stallampen naar binnen te brengen wordt er zoveel mogelijk licht gemaakt. De twee vrouwen helpen Dina uit bed en leiden haar naar de stoel waar ze op een ronde open zitting plaatsneemt, zodat de vroedvrouw op de kruk voor haar, met de handen onder haar nachthemd, de bevalling kan volgen. Dina gromt van ingehouden pijn en spanning. Netty staat achter de stoel en houdt haar armen stevig vast. Het wordt een lange bevalling die het uiterste van Dina vergt. Tenslotte legt de vroedvrouw de verlostang aan met behulp waarvan ze tegen de ochtend het kind ter wereld brengt.
Johannes Alphonsus Wilhelmus, Jo jr., de 2e van diezelfde naam.
Hij wordt mijn vader. Het kind dat het verlies van Jo’s oogappel goed moet maken.

Jo is opgetogen en intussen dienen nieuwe ontwikkelingen zich aan.
In de jaren dat hij door Amerika zwierf hebben zijn twee broers niet stilgezeten. De economie begint zich sterk te ontwikkelen. Boerenarbeiders en hun gezinnen trekken naar de stad waar ze in de steen en textielfabrieken meer kunnen verdienen dan op het karige stukje grond in hun geboortestreek.
Anderen beginnen een eigen onderneming, winkel of werkplaats.
Geholpen door een klein kapitaal bij elkaar gesprokkeld door aandelen in de familie uit te zetten, wordt de Esschen Handels- en Kredietbank opgericht. In het handelsregister worden in de zomer van 1919 de namen van de beide oprichters van hun handtekening voorzien. Willem en Egbert Kaldehoven.
Iedereen heeft geld nodig voor uitbreiding, inrichting, verbouwing of voorraden. Bij bestaande banken kunnen de nieuwe stedelingen niet terecht, de bank heeft weinig vertrouwen in de onbekende paupers van het platteland.
De Esschen levert krediet tegen een hoog rentepercentage en een duidelijk omschreven onderpand. Dat kan bestaan uit bezittingen,onroerend goed, dagopbrengsten of looninkomsten.
De bank biedt grote geldschieters een opbrengst die meer dan het dubbele bedraagt van wat de stadsbank te bieden heeft, tegelijk kunnen zegels gekocht worden waarmee tegen een aantrekkelijke rente wordt gespaard.

De zaken gaan goed, er wordt een pand betrokken in een buitenwijk en de beide vennoten komen op aandrang van hun moeke op een avond in juli bij Jo op de boerderij om te praten. Er is een vertrouwde loper nodig om de maandelijkse aflossingen bij de debiteuren op te halen, ook kunnen ze Jo gebruiken voor de steeds toenemende administratieve beslommeringen.
Jo heeft het vuur van zijn maatschappelijke ambitie altijd brandend gehouden. Hij hapt toe en zonder met Dina te overleggen kondigt hij hun verhuizing naar Den Bosch aan, waar ze een door de bank gehuurde benedenwoning zullen betrekken. De boerderij wordt verkocht en het geld aan de reserves van de Esschen Bank toegevoegd. Manke Jo Kaldehove die zich per koets door de stad laat verplaatsen om het verschuldigde te incasseren wordt een beruchte en gevreesde passant.