Schrijffrustraten

Zucht. Stapt je literaire hersenkwab eens met haar goede been uit bed, laat je je fantasie eens lekker de vrije loop, schrijf je blijmoedig een leuk bedoeld stukje… is het weer niet goed. Met andere woorden: ook ik ben nu, in mijn prille bestaan als [i]Homo scribens[/i], geconfronteerd met Kritische Lezers (in de negatieve zin van het woord). In dit geval gaat het om een curieus groepje [i]illiterati[/i] op een niet nader te noemen webstek voor verhalen. Toch best wel een beetje opgelucht na de geboorte en de goede ontvangst van mijn eerste woordkindje op ColumnX besloot ik, trotse ouder, mijn neonatale column (een forse jongen van achthonderdzevenentwintig woorden) te showen aan een nieuw publiek.
Ik verwachtte geen uitroepen van bewondering. Ik ben nét niet naïef genoeg om mezelf te laten verblinden door een eerste bescheiden succesje. Maar een paar vriendelijke en goedbedoelde adviezen die van pas kunnen komen bij de productie van verder letterkundig nageslacht? Dat zat wel goed. Dacht ik.

Echt waar, met kritiek kan ik leven. Ik weet dat ik lijd aan chronische woorddiarree en zeker binnen de grenzen van het columnisme is dat een aandachtspunt. Dit groepje mensen echter liet mij persoonlijk kennis maken met een deel van het lezersspectrum dat ik alleen nog maar kende ‘van horen zeggen’: een merkwaardig amalgaam van lezer, schrijver, literair criticus en door jaloezie verteerde enggeestige gifmenger. Als ik hun reacties moet geloven ben ik iemand die onbegrijpelijke zinnen schrijft in ouderwetse taal. Om de drie woorden zou er poliklinische hulp verleend moeten worden door Van Dale. Woordenbrij. Knap geconstrueerd, maar toch écht een totale ontkenning van het feit dat er ongeletterd plebs bestaat dat ook wel eens een column voor zijn [i]plezier[/i] wil lezen. Want: genoegen putten uit mijn column? Nee, ik moet eerst maar eens minder elitair doen, en mensen proberen te ráken. Simpele woorden, voor het balsemen van een simpele ziel.

Dit zet mij dan aan het denken. Ik ben benieuwd welk groepje lezers representatief is voor de mensheid. Het antwoord is natuurlijk: geen enkel groepje. We hebben geen tweeduizend jaar westerse filosofie nodig om intuïtief aan te voelen dat pure objectiviteit niet bestaat. Iedereen creëert een wereldbeeld aan de hand van zijn eigen waarnemingen, gekleurd door zijn eigen referentiekader. Op bescheidener schaal geldt dat natuurlijk net zo goed voor het lezen van, pak ‘m beet, een column op Internet: smaken verschillen gewoon.

Toch ben ik van mening dat dit soort kritiek niet zuiver een kwestie is van smaak. De mens is tenslotte een paradoxaal wezen; wij geven onze individualiteit graag op door op te gaan in een groep ‘gelijkgestemden’. Lekker veilig. In dit geval lijkt het me duidelijk dat het gaat om een groepje gelijkgestemde schrijffrustraten die niets liever doen dan met zijn allen bij elkaar kruipen, elkaars werkjes de hemel in te prijzen, en lekker knus elkaars inteeltwerk te beoordelen op basis van de regeltjes waar geschreven teksten zogenaamd aan moeten voldoen. Tja, en toen kwam ik verkondigen dat de tactiek van de schrijver die van de verschroeide aarde is (weinig subtiel dus), en dat deed ik dan nog met enge (want: onbekende!) woorden ook. In hun xenofobe geestdrift vergaten ze dat humor ook een stijlfiguur is en dat niet alles wat op papier staat de pretentie heeft ‘waar’ te zijn. Al kronkelend kropen ze in de pen om mij zo snel mogelijk mijn plaats in het taalkundig echelon te wijzen. Een duidelijker ‘wij tegen de rest’-gevoel hadden ze niet kunnen etaleren.

De hoofdmoot van de kritiek lijkt te zijn dat ik veel leuke woordjes gebruik. Tja, het kan aan mij liggen, maar er bestaat niet voor niets een onderscheid tussen schrijftaal en spreektaal. Dat draagt toch juist bij aan de vrijheid die je hebt als schrijver? En ik ben me er écht wel van bewust dat niet iedereen elk woord kent dat ik schrijf; zo ken ik ook lang niet alle woorden die ik lees. Sterker nog; niemand kent überhaupt alle woorden. Maar of dat een reden moet zijn om mijn schrijfstijl aan te passen? Ik weet het niet. Mij lijkt het eerder voor de hand te liggen dat een stukje tekst (óók een column) best wat eisen aan de lezer mag stellen. Elke interactie, dus ook die tussen schrijver en lezer, hoort een kwestie van geven en nemen te zijn. En wil ‘de lezer’ in dit geval liever passief voorgekauwde, veilige, van alle ruwe randjes ontdane pulp tot zich nemen? Ik zal deze lezer geen strobreed in de weg leggen.

Maar me iets aantrekken van op sektarische schrijffrustraten-leest geschoeide kritiekjes? Dacht het niet… 😀