- Descartes en Spinoza zijn onlosmakelijk verbonden met de Verlichting, een periode waarin de rede, de feiten, verklaringen biedt voor de mysteries van de natuur, maar ook die van het menselijk denken. De achttiende eeuw is een periode van grote wetenschappelijke ontdekkingen, technologische vooruitgang en inzichten in de menselijke geest. Dit ging gepaard met grote maatschappelijke veranderingen in onder meer politiek en geloof. Van Hegel abstraheer ik mijn denkbeeld dat voortdurende beweging, verandering en tijd voorwaardelijk zijn voor bestaan. Maar hoe kijk ik dan naar dat bestaan zelf? Wat zie ik bij de blik van buiten naar binnen? Of die van binnenuit naar buiten? Wat zit er in ons? Wat kunnen we, als vorm van bestaan, weten over ons eigen bestaan en over onszelf? Wat is waar en wat is echt? Bij het zoeken naar waarheid en echtheid stuit ik op Immanuel Kant (1724-1804), die grote invloed had op de westerse wijsbegeerte. In zijn werk “Kritik der Reinen Vernunft” onderzoekt Kant de grenzen aan de menselijke kennis. Hij stelt dat de mens nooit de reine kern van iets, “das Ding an sich”, kan kennen omdat het zicht getroebleerd is door geschiedenis en omgeving. Hiermee sluit hij zich aan bij het gedachtegoed van Spinoza over de beperkingen van de vrije wil, maar ook bij dat van Hegel over het niet bestaan van echte waarheid. Hoe is die hindernis te nemen? Wanneer is kennis zuiver en rein? En wat betekent dat voor denken en handelen? Ik zoek en vind weer een Duitser.
25 februari 2017
Naar het Paneel van Inspiratie op www.robertbeernink.nl. Eerder verschenen in deze reeks: “Paneel”, ”Bento” en “Dialectiek”.
6 reacties
Mien · 23 februari 2017 op 13:10
Zijn we niet allen holbewoners, die stiekem terug verlangen naar oer? En of dat dan klopt? Dat ligt eraan naar welk hool we terugkeren. Ik zou zeggen, die van Plato. Keer je nooit meer van terug, als je er eenmaal bent geweest. Op naar Herman. Part 2.
Esther Suzanna · 23 februari 2017 op 14:45
Goede vraag. De waarheid ligt ergens in het midden, misschien tussen Termunterzijl en Lutjebroek. Of elders natuurlijk.
Dat Duitsers reinheid nastreven is geen nieuws, misschien wel bewonderenswaardig maar het levert soms akelige dingen op…
Goede column, mede door de vraagstelling zonder vaste stelling 🙂
NicoleS · 23 februari 2017 op 14:52
Goede column. Uiteraard kom je uit bij een Duitser. ?
Nummer 22 · 23 februari 2017 op 17:17
Waar het midden de uiteinden raakt ligt wellicht alles wat wij zijn.
Noem bijvoorbeeld het woord’waarheid’ ‘ leugen’ of de kleur van gras nu’ groen’ nu ‘ rood’ Wat is dan waar of de waarheid. Kijk, voor sommigen is de hemel (als je in dit beeld iets mee kan duiden) een hel en voor somigen juist een hel. Noemen we auto nu een fiets of andersom, dan zijn wij zelf vanuit een vrije wil niet meer zo vrij als we zelf denken te zijn. Een ezel is een dier maar een mens kan wel een ezel zijn en een ezel nooit een mens. Tenzij mensen ezels werden genoemd en ezels mensen.
Spencer · 24 februari 2017 op 13:13
Nietzsche?
Nummer 22 · 25 februari 2017 op 09:17
Precies. Over dingen van mensen en mensen over dingen