Sinterklaas 2013

Het belooft een hete sinterklaas te worden dit jaar. Een hete sinterklaas die zijn zwarte schaduw reeds maanden van te voren heeft vooruitgeworpen. Althans, waar het de discussie betreft over de rol van zwartepiet. Waarin een klein landje groot kan zijn. Ik heb begrepen dat het de gemoederen behoorlijk heeft bezig gehouden en wellicht nog houdt. Ik kan mij er een hele voorstelling van maken hoe dat moet zijn gegaan. Krantenkoppen over de sint, deskundigen die uit de zak worden getrokken om hun licht er in die stoffige praatprogramma’s diedagelijks  de buis vervuilen over te laten schijnen en het zou mij ook niets verbazen als zelfs het journaal er meerdere items aan zou hebben gewijd.

 Ik schrijf deze blog trouwens te midden van de zwarte pieten. Sterker nog, ik schrijf deze blog in het land waar een andere oer-Hollandse traditie jarenlang de samenleving heeft vormgegeven en zelfs heeft geleid tot het meest bekende  Nederlands woord ter wereld: Apartheid.

Waarschijnlijk het sinterklaasfeest werkelijk gefundeerd op racisme. En op een feodale rolverdeling. Net zoals het paasfeest gebaseerd is op een heidense vruchtbaarheidscultus, gesymboliseerd door het ei en de haas, en kerstmis op de heidense viering van de terugkeer van het licht, nadat de zon drie dagen na de zonnewende op 21 december op het noordelijk halfrond weer eerder opkomt en later ondergaat. Maakt dit iedereen, die Pasen of kerstfeest vieren heidenen? Neen. Alhoewel door het uitvoeren van de rituele gebruiken de eeuwenoude (niet-Christelijke) spirituele krachten weldegelijk zullen worden gevoed. Dit geldt in feite ook voor de traditie van het sinterklaasfeest. Natuurlijk ben je als je sinterklaas viert niet automatisch een racist, alhoewel ze er ongetwijfeld tussen zullen zitten, zoals dat stelletje ongeregeld dat onlangs onder het zingen van sinterklaasliedjes die arme West-Papoeaanse vrouw op het Malieveld heeft gemolesteerd.

Het is niet zozeer die racistische ondertoon, die sinterklaas een dubieuze bijsmaak geeft. Die ligt voor mij meer in twee andere aspecten. Ten eerste, sinterklaas heet een kinderfeest te zijn. Ik noem het meer een economiefeest. Althans, een feest waar sommige mensen heel veel geld aan verdienen en veel mensen (veel) geld aan uitgeven. Aan spullen die men helemaal niet nodig heeft. Zoals tablets, led-tv’s of games. Of andere – minder prijzige – prullaria en vooral ook snoep. Zoetigheid, vooral. Nergens goed voor. In ieder geval niet voor je lichaam.

En trouwens, als sinterklaas niet aanzet tot deze “geld-over-de-balk-smijterij” dan doet zijn verre neef uit het hoge noorden het wel. Die neef, die zich overigens niet bedient van zwarte pieten, maar die zich wel laat vervoeren in een luxe slee, voortgetrokken door een span uitgebuite rendieren. Het lijkt een kwestie van tijd totdat de Partij van de Dieren Kamervragen zal gaan stellen over deze hemeltergende situatie. Voor sinterklaas spannen bedrijven, media en zelfs de overheid, in de hoedanigheid van slecht acterende burgervaders of andere hoogwaardigheidsbekleders, samen om een leugen in stand te houden met maar een doel: u te stimuleren om uw geld te verbrassen.

En dat brengt mij tot een tweede twijfelachtig onderdeel van het “heerlicke avondje”: de leugen!  Sinterklaas is gebaseerd op een leugen. Een groot leugen. Hij bestaat namelijk niet. U houdt uw  kinderen voor de gek door te zeggen dat hij wel zou bestaan, een spel waar zoals gezegd de tv – tot de journaals aan toe, het gehele openbare lagere onderwijs, en menige winkeliersvereniging en noem maar op, aan meedoen.

Het geeft een volstrekt verkeerde boodschap mee aan jonge kinderen. Of eigenlijk twee boodschappen. De eerste is:”Het is goed om te liegen.” Dit is volstrekt amoreel, ook al lijkt deze leugen zo onschuldig. De tweede is: “Ik hou jou voor de gek. Ik neem je dus niet serieus,” ook al niet echt een boodschap waar je als onzekere peuter veel baat bij hebt bij het ontwikkelen van je persoonlijkheid. Voeg daarbij ook nog eens de leugen, dat als je je als kind niet goed hebt gedragen, je er met de roede van langs krijgt en – nog erger – dat je in de zak van sinterklaas mee naar Spanje moet, dan is het toch moeilijk vol te houden dat het hier om een onschuldig kinderfeestje zou gaan.

Ik weet het, we leven in een samenleving waarin de leugen volkomen is geaccepteerd, en waarin de volledige waarheid spreken als negatief, zeg naïef, wordt beoordeeld. Maar dat maakt het niet goed. En stel dat u uw kind zonder leugens zou willen groot brengen, en dat u derhalve uw vierjarige hebt meegedeeld dat sinterklaas helemaal niet bestaat. Hoe denkt u dat zijn leeftijdgenootjes, hun ouders, of de schoolleiding hierop zouden reageren? Juist! U en uw kind worden gezien als spelbreker. Alsof ù iets fout zou hebben gedaan. Het is de wereld op zijn kop.

Maar zoals ik zal zei:”Het belooft een hete sinterklaas te worden dit jaar.” In ieder geval voor mij, hier in het zonnige Zuid-Afrika.