Stemloos en vergeten

Ze had geen vrienden. Althans niet het soort vrienden dat Theo van Gogh had bij leven en vooral dood. Vrienden die de weg wisten en invloed uitoefenden. Mensen die ruim baan kregen in de pers, welke dan ook, of zelf de pers waren. Zelfs had hij vrienden in de hoogste politieke kringen. Ja, dan is het makkelijk om als dode nog een stem te hebben. Maar wat als je slechts drie jaar bent? Theo’s dood was gruwelijk, de hare ook. Elke dood is afgrijselijk zeker als die onverwacht komt. Met natuurlijk sterven kunnen we leven, een dood met geweld doet ons allemaal pijn en laat ons een beetje meesterven. Verdriet dat we uiten, soms luidruchtig, soms in doodse stilte. Maar sinds zijn dood is Van Gogh elke dag in het nieuws geweest. Zij niet. Even stond Nederland op zijn kop. Heel even was ze wereldnieuws in ons eigen land. Drie jaar en al zo beroemd.

Maar wat weet je eigenlijk als je drie jaar oud bent, jong eigenlijk. Pas net op weg, het station net verlaten. Een boemeltje dat langzaam op gang komt en uiteindelijk verandert in een TGV die de wereld gaat veroveren. Maar zover kwam het niet. Het was amper een boemeltje. Toen Theo stierf was de wereld te klein, net als toen zij het leven verliet. Maar waarom is het ene leven dan meer mediageniek dan het andere? Waarom vergeten we de ene dode nooit en de andere snel? Was het omdat hij beroemd was en zij slechts een naamloze peuter. Hij woorden gebruikte om zijn gelijk aan te geven, terwijl zij het praten niet eens machtig was. Hij had vrienden, beroemde vrienden en zij slechts een bezorgde buur. Ja, en familie die ze pas op haar begrafenis zag.

Van Gogh werd vermoord door een geradicaliseerde moslimfanaat van de ergste soort. Afgeslacht als een beest. Televisiebeelden blijven achter op het netvlies. Iedereen weet waar hij was en wat hij deed op 2 november 2004. Maar wat deed iedereen op 20 september 2004? Niemand weet het meer. Zij werd gevonden in de achterbak van haar moeders auto, ergens in de bossen bij het plaatsje Holten. Ze wilden haar lichaam dumpen. Welke haan had er gekraaid als het gelukt was? Misschien wel geen. Theo’s moordenaar kreeg levenslang, jouw moeder zes jaar en TBS. Van enige krankzinnigheid moet hier sprake zijn. Niemand vermoord zijn kind. De moordenaar van Theo heette Mohammed B., jouw moeder Sonja de J, tevens moordenares.

Nu een jaar na dato is ze vergeten door iedereen. Nou ja, waarschijnlijk door bijna iedereen. Theo is niet vergeten en werd herdacht. Zijn vrienden spraken weer namens hem. Die weten de weg. Zij kreeg geen herdenking. Althans niet een herdenking die de pers haalde. Misschien dat er wel iemand aan haar dacht, al was het maar even. Soms duikelt haar naam nog even op in de pers als het gaat om Jeugdzorg of gezinsvoogden. De ‘zaak Savanna’ heet ze dan. Na Theo’s dood kwamen er nieuwe wetten en een hardere aanpak van terrorisme. Maar wat is er nu wezenlijk verandert in het voordeel van kinderen die ‘dankzij’ hun ouders klemvast zitten in een houdgreep? Die niet beter weten dan de ellende waarin ze leven. Wat?

Theo vergeet niemand en komt in de geschiedenisboekjes. Savanna is al vergeten. Als je drie jaar bent ben je nog niemand. Theo heeft vrienden die namens hem spreken. Vanuit zijn graf klinken zijn woorden nog dagelijks door het land. Voordeeltje van belangrijke en invloedrijke vrienden. Maar wat had zij dan? Zij kon niet eens praten en stierf zonder woorden na te laten. Haar dood heeft geen stem gekregen. Drie jaar en net begonnen. Haar moeder gaf haar het leven en nam het leven ook bij haar weg.