Voorkomdodenherdenkingdag

Dodenherdenking is verwarrend geworden voor mij. Ik ben van de generatie van Nederland 1 en 2. Van de generatie die de klok op de Waalsdorpervlakte nog in zwart wit heeft zien luiden. Van de post-bellumgeneratie die als verplichte leeskost  Simon Vesdijk, Marga Minco, Jacob Presser en de 18 doden van Jan Campert voor zijn kiezen kreeg. Van de generatie die in de onzichtbare schaduw van de tweede wereldoorlog is opgegroeid. Die schaduw die ieder jaar op 4 mei voor eventjes zichtbaar werd.

De link tussen het jaarlijkse eerbetoon en die oorlog is in de loop der jaren vervaagd. De somberheid en de tastbaarheid van het verlies, die ik mijn jeugd op deze dag meende te voelen zijn verdwenen. Hebben plaatsgemaakt. Plaatsgemaakt voor iets anders. Iets symbolisch. Wie heeft er tegenwoordig persoonlijk nog iemand gekend die in de tweede wereldoorlog is gedood?

En welke doden moet je nu eigenlijk herdenken en welke niet? Neem de zogenaamde verzetshelden bijvoorbeeld. Waren dat wel zulke lieverdjes. De Moffen  zouden hen – als dat woord toen al bestond – als terrorist hebben bestempeld. Net zoals de blanke Zuid-Afrikaanse regering de ANC-activisten het label terrorist had opgeplakt, net zoals Israёliёrs de Palestijnse vrijheidsstrijders tot terrorist bombarderen (!) en net zoals  de strijders tegen uitbuiting en onderdrukking van het Groot-kapitaal door de door dit kapitaal gesponsorde media voor terroristen worden uitgemaakt.

Stelt u zich eens voor hoe de Dodenherdenking op de Westbank gevierd zou worden in het onwaarschijnlijke geval dat het Palestijnse volk van het zionistische juk zou zijn bevrijd, zoals wij destijds van de nazi’s.

Er was dit jaar een controverse omtrent het wel of niet herdenken van de gesneuvelden aan de kant van de Duitse bezetter. Ik kan mij het dilemma daaromtrent goed voorstellen. Maar tegelijkertijd herdenkt Nederland al decennia haar gesneuvelde onderdanen in de Oost. Daar was Nederland toch de bezetter? Een behoorlijk wrede bezetter trouwens. Als men enige consistentie zou betrachten, dan zouden de – wellicht door toedoen van Nederlandse terroristen cq verzetshelden gesneuvelde Nazi-collegabezetters, ook moeten worden herdacht, zij aan zij met de door bermbommen omgekomen Nederlandse militairen, die onder het omfloerste eufemisme  “Vredesmissie” het Afghaanse hoogland namens de NAVO-bezettingstroepen controleerden.

Net zoals velen thans geloof hechten aan een nobele reden achter zo’n vredesmissie, geloofden vele rechtschapen Duitsers in het sprookje van het Derde Rijk. Er wordt dikwijls schamper gedaan over het feit dat de Duitsers in de oorlog niet wisten wat er werkelijk gaande was. “Wir haben es nicht gewusst” lijkt een slap excuus als je nu terugkijkt op de afgrijselijke genocide die in die periode is gepleegd.

Maar ik moet toegeven dat van enige gestructureerde informatievoorziening in de jaren 40-45  natuurlijk nauwelijks sprake was. Dus kun je ze die onwetendheid eigenlijk wel aanrekenen?  Hoe anders is dit vandaag de dag. In Cyberspace is geen excuus meer om “het niet te weten.” De nieuwsfeiten branden zich real time op het netvlies. En alle beerputten worden opengetrokken.

Toch presteert men het om zet zo hard weg te kijken als toen. Het nieuwe “Wir haben es nicht gewusst” heet: complottheorie. Als de waarheid de mens uit zijn comfortzone trekt of op zijn eigen verantwoordelijkheid wijst, wordt deze term uit de kast getrokken. Kennelijk leeft de mens liever in een nachtmerrie dan dat hij wakker wordt en zijn kop uit zijn gat moet trekken.

Weet u trouwens hoe de meeste mensen in oorlogen worden gedood? Met wapens. En wist u dat Nederland, dat kleine landje, de vijfde wapenexporteur ter wereld is. Per hoofd van de bevolking is Nederland koploper. In dat licht bezien is 2 minuten stilte per jaar om de slachtoffers die door ons toedoen zijn gevallen wel erg weinig. Een schijntje.

Desalniettemin vind ik die 2 minuten eigenlijk te veel. Veel te veel. Ik zou ervoor willen pleiten om dat hele Herderkingscircus af te schaffen. Laten we liever energie steken om ervoor te zorgen dat er geen herdenking meer nodig is. Laten we die energie stoppen in vredesinitiatieven. In voorlichting.

Laten we de dodenherdenking afschaffen. Laten we er een andere dag voor in de plaats in het leven roepen: Voorkomdodenherdenkingdag! Een dag waarin we stilstaan bij de belangrijkste oorzaak van oorlog: Angst! Angst voor de ander, voor het andere. Hoe zou je die kunnen wegnemen? Een dag ook om stil te staan bij het zelf verantwoordelijkheid nemen. Niet de andere kant op kijken als jij zelf iets kunt bijdragen. En om ook bewust stil te staan bij bewustwording. Bewustwording dat we het hier op deze aarde met zijn allen samen zullen moeten doen. We are all one.