Hanen Sie auch braune Knaufen?

‘Haben sie auch Braune Knaufen?’ Ik moest tijdens de afgelopen twee weken die wij in Tirol doorbrachten, regelmatig terugdenken aan deze stomme zin en aan de lessen Duits die ‘mannetje Cox’ tijdens mijn HBS-jaren in Hilversum gaf; vooral om het uitspreken van dit soort zinnen te voorkomen. Het was in die tijd de uitdrukking die werd gekoppeld aan knullig gebruik van de Duitse taal.

‘Mannetje Cox’, de leraar Duits, was ultra-klein van postuur en kwam bij het monumentale gebouw aan de Jonkerweg voorrijden in een driewielig Messerschmitt-autootje met een soort cockpit erop; net als de gelijknamige vliegtuigen in WO II. Hij was rustige man, maar als het nodig was ook een driller. ‘Een echte ‘mof’ zeiden we. Dat was ten onrechte, want bij alle dertien leervakken hadden de docenten er flink de discipline-wind onder. Daar heb ik nog steeds profijt van.

Dat ‘mannetje Cox’ heeft ons Duits geleerd en hoe! De grammatica was complex en ten behoeve van het juiste gebruik van de naamvallen moest je rijtjes opzeggen; ‘Mit, nach, nebst, samt, bei, seit, von, dank, zu, zuwider, entgegen, außer, aus, gemäß, binnen, gegenübermit nach nebst’ …..und so weiter. En er waren vele rijtjes als deze. Tijdens het opzeggen belandde zijn vuist hoorbaar ritmisch op de lessenaar.

Ik maak in de praktijk nog regelmatig gebruik van de Duitse taal. Die rijtjes zijn mij nog altijd van nut. Mede dankzijn Cox gaat het praten mij gemakkelijk af.

Waarom ik aan nu in Tirol zo veel aan (waarschijnlijk wijlen) de heer Cox moest terugdenken, is het constateren van het feit dat het ‘haben-sie-auch-braune-knaufen-fenomeen’ VERONTRUSTEND AAN HET TOENEMEN IS.
Duits behoort niet meer tot de verplichte vakken. Samen met het Frans kan je dat lekker ongestraft uit jouw vakkenpakket laten verdwijnen. Dat maakt het nu wel noodzakelijk om er maar op los te lullen.

Ik heb het ervaren op terrassen, in restaurants en in winkels.
In de Konditorei, een luxe taartjes-restaurant, vraagt de in Tiroler klederdracht uitgedoste dame ‘Mit oder ohne Zahne?’
De meevaller: ze begrepen wat ‘ Zahne’ is. Maar na enig onderling geruis werd met rode koontjes gevraagd ‘Was ist ‘Ohne’. Ze dachten zeker aan ‘aardbeien’ of zoiets.

Er zijn in Tirol veel hotels en restaurants die hun gasten namens de familie en ‘Mitarbeiters’ bedanken voor de klandizie.
Wij hoorden verbaasd vaststellen: ze heten hier allemaal ‘Mitarbeiter’.

Denk je in: op een prachtig terras van het Kaiserhaus bij de Kaiserklamm bij Brandenberg vraagt een landgenoot: ’Ober!…Haben sie auch witbier’. De ‘ober’ kijkt wat nadenkend en de klant herhaalt het op hoger volume en in lager tempo.
‘Meinen Sie Weizenbier?’ probeert de in Lederhosen gehulde vriendelijke dienaar. ‘Geven Sie das maar’
Als hij later het speciaal en wat donkerder tarwebier krijgt, hoor ik hem tegen zijn tafelgenoten zeggen ‘Wat een Loel’.

Dit zijn maar drie van de vele taalmisverstanden die ik deze weken hoorde.
“Haben so auch Braune Knaufen’ is verworden tot ‘Haben Sie auch witbier’.

Ik zou de Duitse sprekende medemens ook wat willen vragen:
‘Haben Sie Auch honderden Cox-en in Messerschmittjes?’ Die wil ik op Nederland loslaten om de leslokalen te veroveren en daar als verplicht nummer weer ouderwets Duitse les te geven. Het liefst met zoveel mogelijk rijtjes.

Und jetzt ein Weizenbier, bitte.