Het nieuwe goud

De economie draait op schaarste. Goederen die beperkt beschikbaar zijn of worden gesteld bepalen de groei of krimp van de economie. Overigens is krimp nog steeds groei, alleen ten opzichte van een periode groei daarvoor is het krimp, het is maar hoe je het bekijkt maar dat ter zake. Alles valt of staat met schaarste. Echter doet er zich een nieuwe ontwikkeling voor. Daar men vroeger verre landen deed koloniseren, meestal met geweld en bloedvergieten, zo koloniseren de grootste bedrijven van nu onze tijd. Het gaat niet meer om goederen of diensten direct, maar om jouw aandacht. De 24 uurseconomie is dankzij het internet gegroeid en doorontwikkeld in een aandachtseconomie.

De industriële revolutie is de grondlegger van onze digitale tijdperk. Internet heeft een nieuwe wereld gecreëerd waarin vele mensen 24 uur per dag, 7 dagen in de week online zijn. Het is niet voor niets dat giganten als Apple, Google, Microsoft en Facebook nu de dienst uitmaken in de wereldeconomie. Tijd is een relatief gegeven, maar in onze digitale wereld is deze nog verder relatief te noemen en exploiteerbaar. Denk bijvoorbeeld aan de analoge klok, waarbij je iedere seconde weg ziet tikken en na 60 tikken is er een minuut voorbij. Als je een digitale klok hebt, dan geeft deze de tijd bevroren weer en van het een op het andere moment verspringt deze en is er een minuut voorbij. Tijd is manipuleerbaar en zo dus ook onze aandacht.

Zo zijn er ook stoornissen in het leven geroepen, dat wanneer kinderen hun aandacht niet houden bij een bepaalde bezigheid op school of op sociaal gebied en dus ‘druk’ zijn,  dan worden er medicijnen gegeven om hun aandacht maar vast te houden. Maar eigenlijk wordt de aandacht verlegt naar datgene wat algemeen maatschappelijk acceptabel is en belangrijk voor de economie, en dus wordt het kind tegengehouden in zijn of haar eigen vrijheid van denken en doen. Denk bijvoorbeeld ook aan digitale oorlogsvoering waarbij luchtmacht piloten vanuit de luie stoel op de thuisbasis drones besturen over oorlogsgebied. Missies worden uitgevoerd waarbij dodelijk geweld wordt gebruikt en om 18:00 uur schuift de piloot aan tafel om met het gezin te dineren. Maar spreken over zijn werkdag is er niet bij, immers wil je daar je kinderen niet mee lastig vallen. De praktijk wijst uit dat die piloten vaker last hebben van PTSS dan de piloten die uitgezonden worden om missies uit te voeren. Dat kun je omschrijven als digifrenie, je kunt niet digitaal oorlog voeren en thuis zijn tegelijkertijd. Maar zelfs iemand zelfmoord laten plegen kan vanuit je luie stoel…

We leven tegenwoordig in een “altijd aan” staat waarbij sociale vaardigheden langzaam verwelken. We hebben full acces tot media en televisie maar alle informatie is read-only. Communicatie bestaat uit 93% non-verbale, maar net als bij zombies worden we geprogrammeerd om met oogkleppen op naar een fictief punt in de toekomst te kijken. Terwijl we hier ons heel makkelijk van kunnen distantiëren, want een voordeel van deze aandachtseconomie is dat we ons kunnen disconnecten, maar dan is er de vrees dat we een hoop missen. Wat onze vrienden doen, wat er in de politiek gebeurd of welke nieuwe terreurgroep angst teweegbrengt.

Ik ben nog van de generatie die opgroeide zonder smartphone en internet, waarbij je wel eens de pech kon hebben dat je na uren lopen of fietsen terug thuis kwam omdat je vrienden niet thuis waren. Nu weet ik of mijn vrienden zitten te schijten en of hun haar nog goed zit, op ieder gewenst moment van de dag vanaf de bank, of waar ik mezelf ook wel eens op betrap, op de wc. Als er geen internet is kan men geen bankzaken meer regelen, geen digitale post meer bekijken en geen spelletjes meer spelen. Maar wanneer ontvangt er iemand nog een liefdesbrief of speelt men Ganzenbord? Wat fopspenen voor baby’s zijn, dat zijn smartphones en tablets voor pubers. Geef ze er een en ze zijn stil maar pak het af en ze gaan huilen.

Olie is nog steeds het zwarte goud maar big data is het nieuwe goud.  Meer menselijk contact is minder winst en minder menselijk contact is meer winst. En dat is een trieste zaak. Hoe wreed en bruut de koloniale tijden dan ook waren, men keek elkaar tenminste nog in de ogen aan voordat ze iemand van het leven beroofde. En men schreeuwt moord en brand over de spionagepraktijken van de inlichtingendiensten, maar vergeet niet, zodra je jezelf online brengt ligt je leven in bits en bytes op straat en wordt er grof geld verdient, of gestolen.