Kala Kala ; de vogel die vliegt

Het is 1949. Trots loop ik rond in de truien die Tante Door en Nellie voor mij hebben ge­breid. Eén rood met groen en één grijs met rood. In mijn armen koester ik een zacht stoffen pop met harde kop. Net zo kaal als de schedel van mijn vader, die ik bewonder. Kala heb ik mijn pop genoemd.
‘Kala, ga je mee naar boven?’ Zing ik op de wijs van het soldatenlied ‘Lili Marlene’ terwijl ik de trap op loop naar de zolder. ‘Ga je mee naar bed? Onder de wollen dekens daar heb je de meeste pret.’
Ik draai de houten knop om van de deur die het gedeelte van de zolder voor de jongens afschermt van het gedeelte voor de meisjes. In het ledikant dicht onder het schuine dak slaap ik met mijn zus, met Kala en soms neem ik ook de poes mee. Dat mag niet. Als mijn zus een uur later bij mij in bed stapt, gilt ze naar beneden: ‘moeder! Die meid heeft de kat mee naar boven genomen.’ Ze geeft hem een schop en poes vliegt het bed uit. Op hoge poten, met verfomfaaide vacht en haar staart recht in de lucht,vertrekt ze naar de deur.

Van­avond heb ik poes niet bij me, alleen mijn pop. De zon schijnt laag door het raam naar binnen en tovert een verhaal van zwarte takken en blade­ren op het behang.Ik doe mijn kleren uit, laat mijn nachtpon over mijn hoofd zakken en trek in één beweging mijn dikke vlechten los. Ik schud met mijn hoofd. Mijn haren zwaaien wijd uiteen: lek­ker voelt dat, alsof ik in de zweefmolen zit. De span­ning in mijn achter­hoofd ebt weg.
In bed blijf ik nog even rechtop zitten. Mijn knieën hoog opgetrok­ken in mijn nacht­pon, mijn armen stevig om mijn benen heen­gesla­gen en ter­wijl mijn kin rust op de burcht die ik zo voor mezelf heb ge­bouwd, volgen mijn ogen de grillige bewe­gingen op de wand.
‘Wat gaan we doen’ vraag ik aan Kala? ‘Een reis ma­ken?’
Ik kan mezelf overal naar toedenken. Aardse wetten zoals de zwaar­tekracht ontstijg ik door mijn lijf in bed te laten liggen. Onstof­fe­lijk bereis ik samen met mijn pop de wereld. Op een avond bezoeken we de Grand Canyon in het wilde westen van Amerika, daar heb ik een plaatje van gezien bij opa en hij heeft erover verteld. ‘Kijk,’ leg ik Kala uit: ‘heel lang gele­den, nog voor er india­nen woonden, was hier een zee.’
Ik zit met haar op schoot boven op het noorde­lijke pla­teau van de Grand Cany­on en kijk uit over de immen­se kloof. Het is ochtend hier en achter mijn rug rijst de zon aan de Amerikaanse hemel. Het morgen­rood zet de rotsmassa’s aan de overkant in een vurige gloed. Mij­lenver doorbreken torenhoge spitsen het rond­ drijvende wol­ken­dek.
‘Dat daar zijn de Eeuwige Jachtvelden,’ wijs ik aan, ‘daar draven Witte Veder en Arendsoog op hun paarden snel als de wind. Ze jagen op buffels. Als je dood bent, Kala, ga je daarnaar toe. Een donkere koets met zwarte paarden ervoor brengt je weg. Ik heb het zelf gezien. De paarden zetten zich schrap en de koets komt lang­zaam in beweging. Met een ratelend geluid draaien de houten spaken rond in de hoge wielen totdat ze verdwijnen.’
Ik maak van mijn handen een verre­kijker en tuur in einde­loze nevelslierten, maar mijn doodgebo­ren zusje en gestorven broertjes zijn ner­gens te zien. Wel zweven er grote roofvogels halver­wege de kloof. Het kunnen steenarenden zijn, gieren of haviken mis­schien. Ze zijn op zoek naar lekkere hapjes op de bodem van het ravijn. Hun zwarte slagschaduwen glijden over de toppen van de bomen, over de weiden en over de glinstering van de rivier.
Ik scheer met Kala door het nachtelijk lucht­ruim. Pluk edel­weiss in de Zwitserse bergen. Balan­ceer op het slappe koord in Circus Carré. Bagage, geld en moderne ver­voer­middelen heb ik niet nodig. Ik mag dan klein en tenger zijn, in mijn denken ben ik almachtig. Maar alles heeft een prijs.
Op een avond als ik weer alleen in bed lig met mijn pop treft de vraag mijn hersenen alsof de bliksem in slaat: ‘besta ik echt, of denk ik alleen maar dat ik er ben?’
Jaren later pas leer ik op de universiteit dat het voor Descartes genoeg is te beseffen dat hij denkt en daarom is. Maar nu ben ik nog klein en ongerust tel ik de knoopjes van mijn nachtpon: ‘ik ben er wel, ik ben er niet, wel, niet…’ Het klamme zweet breekt me uit. Ik moet zeker­heid hebben. En behoedzaam, zoals Noach raven los­liet om naar droge grond te zoeken, stuur ik mijn handen erop uit. Omzichtig betasten ze mijn lichaam, glijden langs mijn dijen, voelen het warme kuil­tje in mijn buik, mijn ribbenkast en einde­lijk, verbor­gen in een dikke bos lang haar, mijn hoofd. Geluk­kig, dat ligt niet los in het kussen, maar is verbon­den met de rest. Ik slaak een diepe zucht: als je jezelf voelt, dan moet je er toch wel zijn? Ik wil niet naden­ken over de vraag of ik misschien alleen maar denk dat ik mezelf voel. Daar aangekomen verstop ik me in mijn slaap.