Zij

Zondagochtend, vijf voor acht. Ik sta in de Winkel van Sinkel, oftewel de woonkamer van mijn moeder. Hoeden, petten of dameskorsetten zijn er niet te koop. Drop om te snoepen en pillen om te poepen? Je wist het maar nooit met mijn moeder. Ze ligt nog op één oor en heeft me niet binnen horen komen. De gehoorapparaatjes die op tafel liggen vormen samen met de gasaansteker, het asbakje uit Griekenland en haar buil met zware shag een stilleven. Mijn moeder gebruikt de gasaansteker om de shagjes die uit haar shagdoos rollen aan te steken. Met een gewone aansteker lukt dat niet, omdat ze geen kracht meer heeft in haar vingers.

Ik kijk naar de koekoeksklokken aan de muur. Vijf op een rij, van klein naar groot. Toen mijn vader nog leefde heeft hij ze dusdanig afgesteld dat ze één minuut na elkaar ‘Koekoek’ zouden roepen. Nog twee minuten en het gekoekoek zal losbarsten. De verzameling Afrikaanse houten maskers zien er grimmig uit in het ochtendgloren. (In het middaguur trouwens ook). Mijn moeder woont midden in de stad. Vaak stoppen er mensen om bij haar naar binnen te kijken in de veronderstelling dat het een antiekwinkel is.

De kleinste koekoek meldt zich als eerste. De snelheid waarmee die koekt doet me afvragen of hij zijn dosis ritalin is vergeten. De andere vier klokken volgen gehoorzaam. Na het geluid van de grootste en traagste koekoek weet ik dat de voorstelling is afgelopen. Op het statige getik van de grote Friese staartklokken na is het weer stil in huis.

Wat ik hier doe op dit tijdstip? Ik ben vandaag vroeg opgestaan om te koken voor zes personen. Nadat ik alle benodigde ingrediënten voor de Griekse moussaka had uitgestald op het aanrecht, kwam ik erachter dat ik geen aansteker had. Omdat de buren nog sliepen ben ik vervolgens naar het tankstation gereden. Tevergeefs, deze was nog gesloten. Zoals altijd, is mijn moeder dan het laatste redmiddel.

Mijn hoofd bonkt van de fles Chateau Migraine van gisteravond. De nadorst is immens. Ik open mijn moeders koelkast en wordt begroet door die typische zuinigheid van haar generatie. Bovenin ligt een kontje Gelders gekookte worst, zorgvuldig verpakt in een boterhamzakje dat is afgesloten met een elastiekje. Een kaaskorst is op dezelfde manier verpakt en te ruste gelegd op dit kille boterhamzakjeskerkhof. Een schaaltje komkommersla bevindt zich reeds in de verleden tijd. Alleen de fles advocaat en de spuitbus met slagroom hebben een ereplaatsje toebedeeld gekregen in de deur van de koelkast. Als Waldorf en Statler lijken ze de rest van de koelkast te bekritiseren.

Er klinkt gerommel boven en om mijn moeder niet ongerust te maken besluit ik even te laten weten dat ik in huis ben. Met een luide ‘Joehoe’ loop ik naar boven. Door het glas in lood ruitje van de slaapkamerdeur zie ik haar verward op de rand van het bed zitten. Een 87-jarig teer en verschrompeld klein mensje van nog geen vijf turven hoog. Haar voeten bungelen boven het kleedje. Het witte haar met daarin nog de vage sporen van een permanentje ligt als een pluizenbol op haar hoofd. Haar broze lichaam is gehuld in een lichtblauw flanellen nachtpon met sneeuwpoppen er op. Geraakt door dit kwetsbare beeld moet ik even slikken.

Vorig jaar was er darmkanker bij haar geconstateerd. Door de zware operatie heeft haar lichaam een flinke knauw gekregen. Langzaam maar zeker is ze toch weer overeind gekrabbeld. Ik herinner mij ons gesprek waaruit bleek dat we eigenlijk nog nooit over haar uitvaartwensen hadden gesproken. Al aftastend over zoiets definitiefs, stond ze daar wel voor open. Het leek me toen meteen een goede gelegenheid om haar te vragen welke muziek ze mooi zou vinden bij de plechtigheid. Ik zag haar even nadenken. Tijdens dit emotionele gesprek had ze zich kranig gehouden, maar bij het uitspreken van Charles Aznavours ‘SHE’, brak ze. Alle angst en ellende kwam eruit.

Ze vraagt me wat ik kom doen en na mijn uitleg lacht ze me begripvol toe. Ze trekt haar ochtendjas aan en loopt richting trap om plaats te nemen op de stoellift. ‘De kermisattractie’, zoals ze het zelf noemt, rolt haar langzaam naar beneden. In de keuken pakt ze een aansteker uit de keukenlade. Mijn verontschuldigingen worden zoals altijd weggewuifd waarna we samen naar de deur lopen. We nemen afscheid en terwijl ik wegrijd verdwijnt mijn moeder in de achteruitkijkspiegel. Eenmaal de hoek om begint mijn onderlip te trillen en vertroebelen mijn vochtige ogen het zicht.

De duvel zit naast mij en speelt met mijn radio….