De geest is uit de fles.

De stormachtige ontwikkelingen van de media in de afgelopen jaren, en dan vooral communicatiemiddelen zoals Internet, YouTube, Twitter en Facebook zorgen voor onomkeerbare veranderingen in de maatschappij. Voor veel mensen zijn deze niet meer te volgen. Iedereen kan op allerlei manieren informatie tot zich nemen. Fenomenen als Wikileaks brengen zaken aan het licht die het daglicht niet kunnen verdragen. Kortom: de geest is uit de fles.

Zo leidt de mishandeling van een jongeman in Eindhoven bijna tot een volksgericht tegen de daders. Het uitzenden van opnamen van de mishandeling, gemaakt door bewakingcamera’s en via de social media razendsnel verspreid, veroorzaken een storm van verontwaardiging. Mensen worden bedreigd, beledigd of lastiggevallen. Zelfs personen met dezelfde naam als die van de daders komen in de problemen, ook al hebben ze met de hele zaak niets van doen. Een ander voorbeeld is het totaal uit de hand gelopen verjaardagsfeestje van een 16 jarig meisje uit Haren. Geïnspireerd door het fenomeen “Flashmob”, en de film “Project X”, grijpen jongeren de gelegenheid aan om eens goed uit de bol te gaan, met alle gevolgen van dien.

Wat nu als DNA gegevens van een willekeurig iemand via de media opgevraagd kan worden? Het lijkt toekomstmuziek, en is misschien ver gezocht. Maar werd onlangs niet bij het onderzoek naar de moord op Marianne Vaatstra uit het Friese Zwaagwesteinde, onder duizenden mensen een DNA onderzoek uitgevoerd? Wegens privacybescherming werd hiervan enkele jaren geleden nog afgezien. Nu worden na opsporing van de dader van het misdrijf alle gegevens vernietigd. Maar een volgende stap zou kunnen zijn: laten we het vastleggen en bewaren, altijd gemakkelijk. Wie niets te verbergen heeft, heeft niets te vrezen.

Waarvoor kunnen deze gegevens uiteindelijk worden gebruikt of misbruikt? Het zou er zomaar van kunnen komen: DNA wordt bij geboorte vastgelegd samen met een uniek BSN nummer op een soort sociaal paspoort. Voor wat betreft het DNA onderzoek, er zijn doktoren die zich hiermee al bezig houden. Om uit te zoeken voor welke ziektes kinderen aanleg hebben, wordt DNA van pasgeboren baby’s geanalyseerd. Bij aantoonbare aanleg kan voor een aangepaste levensstijl worden geadviseerd. Weer verder gaat het als verzekeringen deze gegevens gaan hanteren voor de te berekenen premies, en een aangepaste levensstijl dwingend gaan opleggen aan verzekerden. En wee degene die zich hier niet aan houdt!

Maar terug naar de media. De mensen die opgroeien met social media, zijn zich niet altijd bewust van het effect van hun acties. Foto’s en privé gegevens worden in goed vertrouwen gedeeld, met “vrienden”. Men kan zich afvragen of dit allemaal wel zo vertrouwd is, maar het behoord inmiddels wel tot de trend van de dag. Niet voor niets wordt hiervoor op scholen ernstig gewaarschuwd. Het delen van DNA gegevens zou in de toekomst tot de mogelijkheden kunnen gaan behoren. Blijft de vraag: waar houdt dit op? Want uiteindelijk wordt álles vastgelegd.

G. van Stipdonk