Dochter van de zon

Op 29 september 2011 overleed Hella Haasse. Hélène Serafia Haasse werd in 1918 geboren te Batavia in ‘Nederlands’ Indië. In 1938 kwam ze definitief naar Nederland. Ze werd schrijfster. Als ik aan Hella Haasse denk, denk ik allereerst aan Oeroeg, het tragische verhaal over de Indonesische jongen die vanaf zijn geboorte opgroeide met een Hollandse jongen, zoon van een koloniale administrateur.

Kolonialisme = racisme. Dat heeft zij aangrijpend en aanschouwelijk verwoord. Oost en West begrijpen elkaar soms maar heel slecht… Zelfs als zij, zoals Oeroeg en zijn Nederlandse speelkameraadje, vrienden zijn. Als ooit de uitspraak van Karl Marx opging dat een volk dat een ander volk onderdrukt zelf niet vrij is, dan was het wel in de Gordel van Smaragd, waar de blanke toean zich verheven voelde boven ‘den Javaan’. Multatuli heeft deze mentaliteit en de uitbuiting die er aan gekoppeld was onsterfelijk scherp aangeklaagd en Hella Haasse is wat mij betreft een uitstekende tweede.

Hella Haasse werd nooit tot de grote 5 gerekend. Zij had immers niet de grote waffel waarmee haar mannelijke collega’s W.F. Hermans, Harry Mulisch, Gerard Reve en Jan Wolkers hun roem vergrootten.

Nu zijn ze alle 5 weg, de vingers van de Nederlandse schrijvershand. En zonder haar vingers kan de Nederlandse literatuur geen vuist meer maken.

Op 17 juli 2007 werd een planetoïde naar Hella Haasse genoemd. Slechts weinigen valt die eer te beurt. De Griekse naam Hélène betekent ‘dochter van de zon’ en de Hebreeuwse naam Serafia ‘brandend, vurig’. Deze ster van de Nederlandse literatuur, deze ‘vurige dochter van de zon’, zal voor altijd branden en stralen, verwarmen en verlichten. Nu duistere krachten uit hun holen kruipen is haar licht meer dan ooit een wenkend voorbeeld.