Drukkerij

“Sylvia, heb je het al gehoord? Ze gaan de drukkerij veilen.” Mijn moeder zegt het terloops, in de trant van een ‘oja trouwens’ praatje bij de koffie. Met een schok zet ik mijn koffiemok neer. Een veiling? Ja, inderdaad, ze gaan de hele boel verkopen. Alle drukpersen, vouwmachines, computers, papier en inkt. De hele kantine, het kantoor van mijn vader, alles. Dat wat we nog steeds het kantoor van mijn vader noemen is eigenlijk niet zijn kantoor. Hoelang is het alweer geleden dat de zaak is verkocht? Vijf jaar? Tien jaar? Gebouwd uit de trots van mijn opa is de drukkerij verweven met vele levens, dat van de werknemers, de familie, ons gezin en van mij. Ik heb er gewerkt, er mijn idealen in gestoken en mijn levenslessen door schade en schande geleerd. Maar de ziel van het bedrijf ligt dieper, in vroegere herinneringen. Beelden van een meisje dat opgroeide in een huis dat slechts met een dunne deur gescheiden werd van een drukkerij.

Zachtjes loop ik op mijn sokken tussen de machines in de richting van het getik. Op weg naar achter passeer ik de zuigende degel. Krachtig zwaaien de hoekige armen boven zijn hoofd. In een vloeiende beweging pakt hij aan de ene kant een velletje, drukt het achter zijn hoofd, pakt het met de andere arm weer op en legt het keurig op een kaarsrecht stapeltje te drogen. Gehypnotiseerd blijf ik kijken, op veilige afstand. Dat zwarte glanzende lijf, dat zuigend naar voren en achteren gaat, is eng. Zo eng dat je er wel naar moet kijken.

Ik loop door en daar zit mijn vader, op een krukje voor de oudste machine. In tegenstelling tot de mannelijke degel is dit onmiskenbaar een zij. Een deftige dame. Vanuit de hoogte kijkt ze op me neer. De elektronische kunsten van de jonge generatie kasten tegenover haar negeert ze koppig. Ze heeft het gelijk nog aan haar kant, zolang mijn vader op zondag voor de rouwbrieven aan haar voeten gaat zitten en met gevoel vraagt om haar loden letters. Ik zie hem ingespannen turen naar het letterbord. Zacht draai ik me om, om mijn vader niet te storen.

Soms heb ik me verzet, door gemopper op de woensdagen, als ons weekblad wordt gedrukt. Zelfs in de eindexamenweek kom ik er niet onderuit. Aan grote tafels tussen eindeloos hoge stapels krantjes zitten we in te steken. Praten is onmogelijk door het snibbige geratel van de felle vouwmachine. Als door de achterdeur de eerste krantenbezorgers binnen druppelen wordt de snelheid opgevoerd. “Deze moet er 520!” In onszelf tellend steken we door, een rubberen vingerhoedje aan de linkerduim. De vette inkt plakt aan de blote vingertoppen. Bij vijfentwintig draai je ze om. Per vijftig gaan ze op het bundelapparaat. Als we een bezorger missen fiets ik die avond ook een wijk.

Op de wc voel ik aan mijn billen dat de stansmachine draait. Het monotone gedreun van het persen van een rillijn in papier. Aan de lucht van inkt en chemicaliën word ik alleen herinnerd als ik een vriendinnetje mee naar huis neem. ‘s Zomer wijk ik onbewust uit naar het platdak om te gaan zonnen, omdat op onze tuin vier drukkers kijken. Net zomin ben ik me nog bewust van de kantoorgeluiden die mijn slaapkamer binnendringen.

De drukkerij die straks anoniem doodbloedt op een veiling was niet een bedrijf, het was de levensader van ons gezin, de rode draad in mijn jeugd.