Geteisem

On Liberty, een essay over vrijheid, verscheen in 1859, honderd jaar geleden dus. De schrijver was de Engelse filosoof John Stuart Mill. ‘Het doel van dit essay is om op te komen voor één heel eenvoudig principe… Dat principe is dat het slechts in één geval aan een groep of aan een individu toegestaan is om zich met iemands vrijheid van handelen te bemoeien, en dat is om zichzelf te beschermen.’ Je bent vrij te handelen naar eigen inzicht, zonder dat wie dan ook – Kerk of staat, justitie of politie, familie, vrienden, bekenden of onbekenden – zich daarmee mogen bemoeien. Alleen als je iemands vrijheid aantast, mag men ingrijpen. Móét men zelfs ingrijpen.

Als ik, volwassene, in de metro aan een kind van 4 jaar vriendelijk vraag om op te staan, heeft de moeder van dat kind niet het recht mij uit te schelden en de dood toe te wensen. Als niemand dan iets zegt, is er iets mis. Men is zó bang of murw geworden, dat men er het zwijgen toedoet en naar buiten kijkt, of naar zijn schoenveters. Als jongeren parkbanken vernielen, boompjes uit de grond rukken, ouderen belagen, moet er worden ingegrepen. Om onszelf en de beschaving, d.w.z., het ongestoord met elkaar leven, te beschermen. Als iemand de metrotrap links afloopt, ga ik hem of haar niet uit de weg als ik rechts omhoogloop. Scheldpartijen of niet.
Ik ben het zat om opzij te gaan of te buigen voor die kleine maar o zo hinderlijke terreur van onsocialen. Maar let op: ik ben het ook zat dat ‘men’ altijd de schuld geeft aan ‘de Marokkanen’, ‘de allochtonen’, ‘de Antillianen’. Natuurlijk heb je daar geteisem onder. Net als onder Friezen en Nederlanders, politici en aandeelhouders. En gajes moet je aanpakken. Maar wie haat kweekt tegen groepen of minderheden is zelf geteisem. Ieder individu is immers verantwoordelijk voor zijn eigen daden. Groepsschuld bestaat niet.

© Jan Bontje 2009

BONTJE || HAIKU

het blonde beest
dronken van redeloosheid
verbreekt zijn tralies

© Jan Bontje