Kleurenrijk en richtingsgevoel

Rechts, links… links, rechts… rood, blauw, groen, paars oftewel richtingen, kleuren en scheidslijnen: je zou er horendol van kunnen worden. Als je vroeger (jaren ’60) – in Nederland althans – links was, stond je voor socialisme en was de kleur rood je favoriete. Een grote Nederlandse partij bevestigde deze kleur door deze zodanig te begrenzen dat er een bloem uit voortkwam. Als verkiezingsstunt werden deze rode bloemen dan ook aan eenieder, die maar voor de camera wilde verschijnen, uitgedeeld. Als je rechts was (in diezelfde tijd), stond je voor liberalisame en was de kleur blauw je favoriet. Liberalisme was iets vies voor een socialist en andersom waarschijnlijk ook. Coltruien en colbertjes dragen was iets voor rechtse ballen. Cafe’s werden door het publiek omgedoopt tot gelegenheden voor links of rechts publiek. Menige kraakactie of ludieke linkse of rechtse actie vond zijn oorsprong in quasi geheime besprekingen in een dergelijk etablissement. Slobberbroeken en de Puch waren het domein van de zelfbewuste jongeren op zoek naar eigen en politieke identiteit. Links stond voor rood en rechts voor blauw.

Om het nog wat afwisselender te maken, kwamen de Christendemocraten erbij. De kleur groen was geboren. Groen bleek een kleur te zijn waarop menigeen jaloers was. GroenLinks kwam om de hoek kijken met groen, want de Christendemocraten vonden paars (al dan niet met een extra kleurtje) toch mooier. Volgt u het nog? Als we alle kleuren op een rijtje zouden zetten, te beginnen van links naar rechts, zien we groen, rood, paars, blauw. En was het nou maar zo dat de keuze van die kleuren en de benaming links en rechts overal maar hetzelfde was; dat zou meer begrip en herkenning opleveren bij de kiezer, maar niets is minder waar.

In Nederland is rechts een term die staat voor behoudend, terug naar oude, conservatieve waarden, bescherming kapitaal etc. In de USA zou een Nederlandse rechtse bal mogelijkerwijs worden afgeschilderd als een links sujet, waarbij de term ‘communist’ (in werkelijkheid iemand die gewend is te delen doch in bepaalde kringen een scheldwoord voor een andersdenkende) nog net niet worden gebezigd, maar wat scheelt het. Rechts in de USA is niet hetzelfde als rechts in Nederland of rechts in Oeganda of rechts in Peru. Hetzelfde geldt voor links. Links in de USA is nog altijd behoorlijk rechts in Nederland en een links georiënteerde Chinees zal niet snel een visum krijgen voor de USA of het Verenigd Koninkrijk of… Nederland. Links zijn in ontwikkelingslanden is opkomen voor je brood; rechts zijn in dergelijke landen is afscherming van je kapitaal. Toch is het raar gesteld met die controverse tussen rechts en links, want het lijkt er verdacht veel op dat beide niet zonder elkaar kunnen: verschillende linkse overwinningen zijn ingezet door rechtse initiatieven.

Links is niet altijd links geweest en rechts is door de jaren heen ook aardig verschoven van plaats in de samenleving. Links houdt vaak andere waarden en normen in dan links in andere samenlevingen. Natuurlijk is er zoiets als een Europese arbeidersbeweging, maar m.i. alleen in naam. Er zijn tal van acties denkbaar waarvoor bijvoorbeeld Italiaanse broeders de straat op gaan terwijl de Nederlandse tak besluit binnen te blijven en dat is niet alleen te danken aan het weer. Rechts heeft zich door de jaren heen ook niet onbetuigd gelaten van diverse (lees: verschillende) invalshoeken. Ik zou niet graag rechts in Nederland willen vergelijken met bijvoorbeeld rechts in Duitsland of België. Ik denk ook niet dat onze rechtse broeders een dergelijke vergelijking op prijs zouden stellen. Ook de kleuren verschillen, als er al kleuren aan te geven zijn.

Misschien moeten we maar gewoon af van al die kleuren en de politiek gewoon de politiek laten zonder kleuronderscheid en met slechts de beperkte aanwijzing links of rechts, want laten we wel wezen, voor een wegpiraat, en die zijn er in alle landen, betekent ‘groen’ racen en ‘rood’ uitkijken voor de flitspaal. Bovendien zal een rechtse bal bij zijn zoveelste bon voor het door rood licht rijden net zo hard vloeken als zijn linkse medelander. Kleuren zijn iets voor iedereen en moeten eenduidigheid uitstralen en dat doen ze ook, althans voor het stoplicht.