Meteen na de aanslag in Nice werd het moslimterrorisme alweer veroordeeld – en dat bleek een terecht vermoeden. Is de beschuldiging van de Islam als oorzaak of dader terecht? Het lijkt me wel. Maar moet dat de opsporing sturen? Mag dat? Jazeker.

Iedereen is onschuldig tot het tegendeel bewezen is. Dit fundament van de Franse (en Nederlandse) rechtstaat handhaven we. Het is precies een van de doelwitten van moslimextremisten. Maar onderzoek naar criminele zaken vereist discriminatie. Rechercheurs mogen – nee, moeten – onderscheid maken tussen verdacht en niet verdacht. Zij moeten de vrijheid hebben om te onderzoeken, op basis van een voorgevoel of een uiterlijk kenmerk. Als ze het fout hebben, moeten ze grootmoedig ‘sorry’ zeggen, en dient de staat schade te vergoeden, zoals gemiste werktijd en een nieuwe voordeur.

Muzikant Typhoon ondervond het laatst, en de vraag of raciale profilering acceptabel is als iemand autodief of lokale drugsrunner is, mag zeker gesteld worden. Gaat het om terrorisme, dan is die vraag niet meer in het belang van de samenleving. Al verdenken ze François Hollande zelf.

In het belang van de verdachte moet het onderzoek zo voorzichtig mogelijk, zo min mogelijk invasief worden uitgevoerd. In het belang van het land moet het zo grondig mogelijk. Daar is altijd een afweging te maken. Opsporingsdiensten moeten hun eigen keuzes maken, op basis van wetten en procedures vooraf, en disciplinaire en gerechtelijke controles, en de druk van de media en publieke opinies achteraf. Daarbij zullen fouten gemaakt worden. We moeten accepteren dat 100% preventie onmogelijk is, evenals het vinden van alle daders en betrokkenen of het sluitend krijgen van alle bewijsvoering.

Het onderzoek mag het leven van een verdachte zelfs ontwrichten, als de aanwijzingen maar sterk genoeg zijn. Het liberale recht op privacy komt dan na het veiligheidsbelang. Zie het opgeven van dit beetje vrijheid als een investering in broederschap, gemeenschapszin. Het is acceptabel om de vrijheid van een verdachte in te perken zoals van een veroordeelde gedurende diens straf – in mindere mate. Opgepast moet worden om hier strafmaatregelen te verwarren met opsporingsmethoden.

Wat bestreden moet worden, is raciale profilering en discriminatie door particulieren en groepen die niet voor de opsporingsdiensten werken. Niet alleen uitwassen zoals een burgenwacht of een bende ‘Marokkanen’ die het gemunt heeft op de ‘Surinamers’, maar evenzeer politieke partijen en politici. En de buurman die het niet op ‘spleetogen’ heeft. Discriminatie is het domein van opsporingsdiensten en wetenschappers.

Had de Franse politie de religieuze achtergrond van de verdachte ook verder uitgespit als hij katholiek, boeddhist of agnost was? Nee. De criminologie maakt onderscheid tussen religies qua mate van verdenking, net als er gediscrimineerd wordt op basis van gematigde of radicale politieke voorkeur. Dit is legitiem, om onderzoekers de kans te geven om snel en grondig te kunnen werken. Toch is ook een radicale agnost tot aanslagen in staat.

Na de aanslag in Nice slaat de politie wild om zich heen. Velen worden gearresteerd en na korte tijd weer vrijgelaten. Zonder incident wordt er minder actie ondernomen. Opsporingsdiensten lijken met twee maten te meten. Voorkomen is beter dan genezen, maar blijkbaar is achteraf handelen meer gebruikelijk.

Of toch niet? Aansprekende, concreet met herkenbare verdachtmakingen onderbouwde en emotionele schade dempende arrestaties worden in de media overbelicht. Deze aanhoudingen zijn interessant en het maatschappelijk belang van de bekendmaking ervan is groter, waardoor het niet stil gehouden wordt ten behoeve van het onderzoek. Het beeld is scheef, dus is niet zonder meer te stellen dat politie en justitie achteraf meer hun best doen. Wel treden zij zichtbaarder op om aan de publieke opinie recht te doen.

Verdachten profileren is wijs, zelfs als het achteraf niet juist blijkt te zijn. Gemiddeld genomen moet het tot effectiever opsporing leiden. Juist waar het om levens gaat, moeten opsporingsbeambten kunnen discrimineren. Dat zij omzichtig en met aandacht voor individuele waardigheid moeten werken ligt principieel vast. Juist daarom moeten er zo rechtvaardig mogelijke protocollen zijn wanneer het speurwerk een inbreuk op die waardigheid vereist.

Islamterrorisme is terecht a priori verdacht en a posteriori hoofdverdachte. Doordat dit geloof er wel landen en volkeren kan domineren, maar er niet in slaagt om te deradicaliseren, is het veroorzaker van veel leed. Het is de taak van onze opsporingsdiensten om veroorzakers van criminaliteit te vinden. Bij ernstig geweld weegt deze verplichting zwaarder.

Discriminatie hoort hopelijk meer bij opsporing dan terrorisme bij de Islam. Opsporingsdiensten proberen niet te bewijzen dat de Islam schuldig is, zij zoeken naar schuldige individuen. Als dit allemaal moslims zijn, versterkt dat de profilering van de Islam als zoekrichting en van moslims als potentiële verdachten. Deze benadering is redelijk en logisch. Pogingen om deze manier van onderzoeken – in ieder geval bij zware verdenkingen van gewelddadige misdrijven – te veroordelen zijn geenszins politiek correct, maar apologetisch voor de meest kwalijke elementen die onze samenlevingen kunnen betreden.


Rvpcc

Ruben van Praagh (1978) is schrijver. Naast essays en columns schrijft hij ook voor bedrijven; van training tot business plan. Ruben komt uit Utrecht, is getrouwd en heeft vele interesses, waar hij ook over schrijft. Dit zijn, bijvoorbeeld, astronomie, economie, maatschappij & politiek, auto's, muziek, en gedragswetenschappen.

16 reacties

NicoleS · 11 augustus 2016 op 20:50

Dat heeft u mooi en knap verwoord. Graag lees ik hier meer van uw werk.?

Bhakje · 11 augustus 2016 op 21:00

Ik kan het niet laten om zoeken naar schuldigen te beperken tot zoeken binnen de moslimgemeenschap. slechts 0,008% van alle moslims is extremist. Daarvan is weer een klein deel terrorist.

Niet alle terroristen zijn moslim, maar alle terroristen zijn wel mannen. Dus laten we dan ons richten op een meer toepasselijke zondebok, en alle mannen in de gaten houden.

Tussen de 82% en de 97% van de slachtoffers van terrorisme is moslim.

Ik denk dat het heel normaal is dat er wordt gezocht naar extremisten, niet naar moslims. Want dat is zoeken naar een speld in een hooiberg. En het is politiek niet correct.

http://www.continentalbroadcast.com/continentalbroadcast/ok-to-hate-muslims/

    Rvpcc · 11 augustus 2016 op 21:38

    0,008%? Op basis van deze bron (anoniem, ongefundeerd) zou ik als opsporingsmedewerker niet rustig gaan slapen. Daarom maar wat meer gefundeerde opmerkingen, waaronder eentje die hier wel degelijk in de buurt komt:
    https://www.quora.com/How-many-extremist-Muslims-are-there-when-compared-with-the-wider-and-world-wide-Muslim-population – 0,0066%
    http://www.nationalreview.com/article/428146/dispelling-few-extremists-myth-muslim-world-overcome-hate-david-french

    En ik bestrijd absoluut niet dat je als politieagent eerst naar mannen zoekt als het gaat om geweldsmisdrijven. Alleen: daar ging het hier niet over. Toch zijn zeker niet alle terroristen mannen, er zijn ook vrouwen die zelfmoordaanslagen plegen of die hun zoons hiertoe aanzetten, of in een Brusselse wijk hen onderdak bieden in de volle wetenschap van hun plannen en dit volop ondersteunend. Andere meisjes worden geïndoctrineerd of gedrogeerd, maar plegen daardoor wel aanslagen. (Bijvoorbeeld http://www.cbsnews.com/news/nigeria-girl-suicide-bomber-damaturu-bus-station-apparent-boko-haram/ ) Het is vreselijk.

      Bhakje · 11 augustus 2016 op 22:25

      Natuurlijk kunt u uw bronnen betrouwbaarder noemen, maar op welke basis doet u dat? Dan is dit hooguit een meningsverschil, maar geen tegenstrijdige feiten.

        Rvpcc · 11 augustus 2016 op 22:31

        Als gezegd, dat doe ik op basis dat die niet anoniem zijn en zich verantwoorden voor de informatie. Overigens zijn de twee bronnen die ik aanhaal onderling strijdig. Een mening en semantische kwesties spelen daarin altijd een rol. En dan scheelt het dat wij beiden hier tenminste actief zijn op een plek waar meningen gewenst zijn! 😎

          Bhakje · 11 augustus 2016 op 22:56

          Toch heb ik dan een paar relevante vragen. Als het percentage zo veel hoger ligt, hoe kan het dan dat niet ieder dorp en iedere stad in Nederland platgebrand is? Want daar zouden dan genoeg extremistische moslims voor voorhanden zijn. Momenteel zijn er in Nederland talloze aanslagen geweest op opvangcentra en moskeeën. Extremistische Nederlanders? Dat percentage moet, gezien het aantal aanslagen, veel hoger liggen. Zoeken naar de daders door te zoeken onder alle Nederlanders?

          Daarbij tel ik talloze moslims in mijn vrienden en kennissenkring, niet 1 is extremist, en allen veroordelen ze terrorisme.

Rvpcc · 11 augustus 2016 op 23:33

Antwoorden op die vragen, voorzover ik ze kan geven.
Niet ieder dorp is platgebrand, omdat het lang niet allemaal interessante doelwitten zijn. Daarnaast omdat ook extremisten ergens willen wonen en boodschappen doen. Daarnaast omdat, al is het percentage hoger, het nog altijd om gelukkig kleine percentages gaat. En ten slotte, omdat de definitie van “extremist” nogal wat interpretaties toelaat. Het begrip “terrorist” al wat minder, maar hun percentage ligt nog lager. Waarmee mijn respect voor de politie en hun collega’s bij iedere voorkomen aanslag alleen maar verder toeneemt.

Tweede vraag: extremistische Nederlanders? Deels wel, ja, en deels meelopers die zich deel van een grote groep wanen. Er zijn best veel incidenten geweest in Nederland, maar een veel kleiner aantal daarvan voldoen wat mij betreft aan de criteria voor “aanslagen”. Wat deze incidenten dan nog steeds “abject” maakt.

Derde vraag: zoeken onder alle Nederlanders? Dat kan, maar je kunt ook alleen onder de mannen zoeken. 🙂 Of op basis van op bewijs gestoelde vermoedens eens gaan spitten onder leden van de NVU of op een forum voor radicale agnosten (als dat bestaat, ik ken het niet). Waarschijnlijk zijn de meeste daders blanke mannen.

De laatste opmerking is geen vraag, maar anekdotisch bewijs. We mogen best stellen dat de meerderheid van de moslims die wij kennen en spreken geen extremisten zijn. Of dat te extrapoleren is? Ik hoop van wel, maar er moeten eerst terroristen zijn, voordat je ze kunt veroordelen om hun daden. Sommige pubers zijn makkelijk te beïnvloeden om tegen gevestigde ordes in te gaan, en daarna zijn ze te koppig en te laf naar zichzelf om op hun schreden terug te keren. En voila: een relschopper, hooligan, potenrammer, extremist of terrorist.

    Bhakje · 12 augustus 2016 op 06:20

    Mooie antwoorden waar ik wat mee kan. Dank voor het nemen van de tijd om deze column aan te vullen met een stukje invulling voor de vraagtekens die het in mijn hoofd opriep.

    Zowel column als antwoorden knap geschreven.

Frans · 12 augustus 2016 op 12:34

De aanslag in Nice heeft waarschijnlijk weinig met de islam laat staan IS te maken. De dader ging nooit naar de moskee, had niks met de ramadan, dronk als een katholiek priester en had niet eens een koran. Dus de religie van de dader is net zo irrelevant als het geloof van de man die tijdens Koninginnedag 2009 in Apeldoorn met zijn auto op het publiek inreed.

Los daarvan is het profileren van verdachten iets wezenlijks anders dan etnisch profileren. In het eerste geval is er een misdaad gepleegd en kan er op grond daarvan een profiel van de dader worden gemaakt. In het andere geval worden mensen aangehouden alleen omdat ze een bepaalde etniciteit hebben.
Dat laatste zou bijvoorbeeld inhouden dat op Schiphol alleen allochtonen worden gecontroleerd. Dat leidt er toe dat uitsluitend allochtone smokkelaars worden aangehouden. Autochtone smokkelaars worden niet gecontroleerd en dus ook niet betrapt. Vervolgens wijzen de statistieken uit dat alleen allochtonen smokkelen. Dan is het logisch dat je alleen allochtonen controleert. En intussen komen de verboden middelen, wapens en kindslaven met grote getale het land in.
In werkelijkheid loopt het uiteraard zo’n vaart niet. Maar de kans dat etnisch profileren een vertekend beeld geeft en een averechts effect heeft, is wel degelijk aanwezig.

    Rvpcc · 12 augustus 2016 op 15:21

    Je eerste punt: de dader bleek vrij plotseling een grote interesse aan de dag gelegd te hebben voor radicale islaminterpretatie en ook zijn vermeende handlangers zijn wel van die signatuur. Hij zou niet de eerste zijn die van ongelovige op een radicaal recht pad (in mijn ogen heel krom) zou zijn gezet en in heel korte tijd.

    Je tweede punt: spijker op de kop! Als je pogingen om te voorkomen niet slagen, moet je andere manieren gebruiken om wel te voorkomen, dus ook anders profileren. Er zullen altijd fouten bij gemaakt worden, dat zijn we volledig eens.

Esther Suzanna · 12 augustus 2016 op 14:27

Als je met deze column ‘de lezer’ tot nadenken wilde stemmen is dit ‘wat mij betreft’ niet gelukt. Als je spreekt over twee tegenstrijdige meningen, die in deze column verweven zijn, dan heb ik ze niet ontdekt. Althans, niet helder tegenover elkaar gezet. Taalvaardig: zeker. Helder: nee. Het is ook te lang en dat kan beter door te schrappen. Je punt komt bij mij niet over.

    Rvpcc · 12 augustus 2016 op 15:06

    Die twee tegenstrijdige meningen komen alleen voor in mijn reactie op Bhakje, niet in de column. Goed dus als je ze daar ook niet hebt aangetroffen.

    Mijn punt is dat ik meen dat je voor opsporing moet discrimineren. Dank voor je commentaar, eens kijken of ik dit bondiger en helderder kan doen!

Mien · 12 augustus 2016 op 17:03

Net als positieve kritiek is er niets mis met positieve discriminatie. Zolang het maar niet negatief uitwerkt. 😉

    Rvpcc · 12 augustus 2016 op 18:31

    Met positieve discriminatie benadeel je altijd de andere mensen, als ik op jouw slak zout wil leggen. Jij bedoelt het vast veel positiever, dus toch bedankt! 😉

Geef een reactie

Avatar plaatshouder