Wanneer slaat’ie niou dat blad om!?

450 Jaar geleden kwam de grootste Rotterdammer, Hollander, Nederlander, Europeaan, wereldburger, vrije denker, schrijver, humanist, spotgeest en pacifist ooit, ter wereld: Desiderius Erasmus Roterodamus. Een merkwaardig man, deze Erasmus. Hij was en blééf (rooms)katholiek, maar bevrijdde zich zó van dogma’s dat hij nóg een lichtend voorbeeld is. Verdraagzaam, maar toch op christelijk partijdige wijze anti Islam en niet helemaal vrij van Islamofobie. Maar ja, veel uilskuikens vandaag de dag zijn dat nog en in veel ergere mate. Hij was van mening dat oorlog tegen ‘den Turc’ een christelijke opgave kon zijn en minder erg dan oorlog tussen christenen onderling. Hoe vrijzinnig, vrijdenkend, vredelievend, verdraagzaam en vooruitstrevend dus ook, Erasmus was een kind van zijn tijd. Dat kleineert hem niet, want hij durfde vrij te denken. Zo schreef hij: Er is maar één volk, de mensheid, en er is maar één land, de wereld. Nu nog zijn er mensen die achterlijker over nationaliteit denken. De vijftiende en zestiende eeuw, het roerige tijdsgewricht van Erasmus, beleefde de overgang naar een modernere wereld, die hij mee vorm heeft gegeven. Zijn invloed strekt zich verder uit dan hij ooit had kunnen vermoeden. Zijn geboortestad eert hem met de Erasmus Universiteit, de Erasmusbrug, het eeuwenoude Erasmiaans Gymnasium – en een standbeeld. Als kind heb ik zó vaak gehoopt dat hij die bladzij omsloeg…
Op Wereldhumanismedag (18 juni 2005) vond de presentatie plaats van de plannen voor een ‘Huis van Erasmus’, centrum van vredeseducatie, in ‘zijn’ Gymnasium. Ik had de eer met mijn muzikaal-poëtisch trio Trias op te treden. Ons lied Plutus, gebaseerd op een fragment uit Erasmus’ beroemde Lof der Zotheid, was een bescheiden voetnoot in dit geheel.
Ondanks alle tekortkomingen en denkfouten naar huidige maatstaven, slaat deze vredesduif zijn krachtige wieken uit over heel de wereld. Zijn uitzicht en inzicht zijn oneindig veel hoger en weidser dan die van de vele kippen zonder kop die zó hard kakelen dat horen en zien je vergaan.

© Jan Bontje 2007