Zie ginds komt de stoomboot

Edegem, 25/11/2013

Terwijl in Nederland en Vlaanderen onder de volwassenen de discussie losbarst over welke kleur de “zwarte” Pieten nu in de toekomst moeten hebben, kan ik het niet laten hier eventjes mijn zegje over te doen.

Bij het blijde intrede van de Sint in Nederland kwamen er dit jaar,  als alternatief de eerste blauwe, groene en roze Pieten mee uit Spanje.

De heibel rond de kleur van “zwarte Piet” slaat volgens mij de bal volledig mis. Het gaat  overduidelijk niet over zijn roetsmoeltje, maar over het feit, of hij wel of niet het knechtje van de Heilige man is ! Met ons Belgisch koloniaal verleden kan je de hetse “zwart knechtje”  nog min of meer verstaan.

Wij zijn het er echter ondertussen allemaal over eens, de Pieten zijn de helpers van Sinterklaas !

In de meeste van onze moderne woningen is er centrale verwarming en ontbreekt de schoorsteen volledig! Het verhaal dat Piet zwart ziet, omdat hij door de schouwen moet kruipen, raakt geen kant noch wal meer!

Onze kinderen en kleinkinderen groeien op in een multiculturele samenleving  tussen alle mogelijke kleur- en huidschakeringen. Ik ben dan ook van mening, dat kinderen die in de goede Sint geloven, nog niet eens opmerken dat de helpers van Sinterklaas “zwart” zijn. Volgens onze kleuters mogen de Pieten  zelfs pimpelpaars met roze strepen zijn, als er op 6 december maar een pakje afgeleverd wordt !

Dat was in mijn kleutertijd, zo’n 57 jaar geleden wel helemaal anders.

Hoogstwaarschijnlijk woonde er in Vlaanderen nog maar één neger. Hij woonde in Antwerpen,  viel duidelijk op tussen alle bleekgezichten en huurde gewoon bij ons om de hoek.

Zwarte  Piet, die eigenlijk Jef heette sprak vlot het Antwerps dialect en werkte ook zoals mijn moeder in de Grand Bazar. Jef/Piet werkte hoogstwaarschijnlijk ergens in het magazijn of in de kelders van het warenhuis, want hij was nooit tussen de verkopers te zien.

De ouderen onder ons weten, dat de Grand Bazar aan de Antwerpse Groenplaats, een Wijnegem Shopping Center avant la lettre was.  Men vond er letterlijk alles !  Op de bovenverdieping, onder de koepel genaamd, kon men zowel tuinmeubelen, luchters als schoolgerief en speelgoed kopen.  Eén maal per jaar werd de volledige boven etage omgetoverd tot het speelgoedpaleis van Sinterklaas.  Er werd een Disneyland waardig parcours aangelegd , dat zich tussen al het tentoongestelde speelgoed slingerde.

Hoeveel mama’s,oma’s, bomma’s en moemoe’s hebben hier met hun kleuterkroost aan de hand, aangeschoven om het verlanglijstje aan de goede man af te geven. Na wat geduld, kwam je in een soort troonzaal, waar Sinterklaas samen met zwarte Piet op de kindertjes wachtte.

De mini- durvers onder ons klommen onmiddellijk op de schoot van de Sint, anderen kropen huilend van schrik achter de rokken van mama. Na de obligate foto, kregen de kindjes dan van Zwarte Piet een zakje snoep en een “klikker”, een soort mini castagnet. Zonder ophouden,  klakten de peuters en kleuters totdat ze het warenhuis verlaten hadden.

De ganse Grand Bazar zinderde twee weken van het kliklawaai.! Mijn moeder, die de ganse dag in dit geklikklak had gewerkt, was ’s avonds dan ook niet bepaald happy  met mijn nieuwe speeltje ! Het kleinood verdween dan ook telkens weer op heel eigenaardige wijze.

Jef , op de loonlijst van het warenhuis  was dan ook de jaarlijks  ongeverfde Piet van dienst.

Bijna  dagelijks zag ik de helper van de Sint bij de bakker of in de buurtwinkel. Met een “goeimorgend allemoal” kriebelde hij dan vervolgens over mijn krullenkopje.

Het was dan ook niet verwonderlijk, dat ik als vijfjarige in plaats van mijn brief aan Sinterklaas te geven, op een keer heel hard riep ,” dag Jef, ken je mij niet meer, ik ben het kindje van Nieke “! Eventjes was het muisstil in de Sint zijn troonzaal en Jef gaf mij een vette knipoog ! Toen begon het sprookje al een beetje te wankelen.

Er was waarschijnlijk toen al een discussie over het” wel of niet” van een zwarte knecht, want een jaar nadien verschenen er plots vrouwen verkleed als  engeltjes naast Sinterklaas. Dit was maar éénmalig want hoogstwaarschijnlijk zal de toenmalige feministische beweging wel bezwaar gehad hebben.

In het eerste leerjaar van het lager onderwijs, kwam de ontnuchtering.  Zoals de volwassenen weten waar ze waren en wat ze deden op het moment dat President Kennedy vermoord werd, weet ik nog haarscherp waar ik was, toen één van de oudere speelkameraadjes mij vertelde dat Sinterklaas, eigenlijk mama, papa en de grootouders waren.

Nog vol ongeloof ging ik thuis op onderzoek  en vond onder in de slaapkamerkast de aan de Sint gevraagde poppenwagen.  Op 6 december stond dit speelgoed omringd met mandarijntjes en chocolade figuurtjes voor de schoorsteen, naast de gloeiende kachel.  De puzzelstukjes vielen op zijn plaats. Hoe kon de Sint bij ons binnen ? Hoe kwam dat paard in onze living en at hij het klaargelegde worteltje op en hoe paste Jef in dit verhaal ?

Voor alle zekerheid heb ik nog een jaartje gezwegen, want misschien kwamen er geen cadeautjes meer voor kindjes die “het” wisten.

Ik bezag Zwarte Jef met andere ogen en had een beetje schrik, dat hij mijn spelletje zou doorzien.

Mijn ouders waren allebei niet gelovig en ik had geen enkel benul van een paus, bisschop of een pastoor.  Als ik terugdenk, was er geen enkel moment waarop ik mij als mini atheïst afvroeg waarom die man met de witte baard zo’n rare jurk droeg, en waarom die, vriendelijke

snoepjes uitdelende Jef, er toen uitzag als Ali Baba.

Wat er met mijn eigenste zwarte Piet verder gebeurd is, weet ik niet.  Ik hoop dat hij ergens in Spanje, nog steeds van zijn welverdiend pensioen geniet. Misschien heeft hij daar wel een appartementje met zicht op de haven, waar de stoomboot van Sinterklaas aangemeerd ligt ?

Wij willen echter, tegen alle volwassen tegenwind in,  deze traditie blijven doorzetten. Hoe leuk is het verwachtingsvolle gezichtje van onze kleinzoon te zien, als hij op 6 december recht naar onze open haard rent en met glimmende,stralende  oogjes het speeltje vast neemt ! Wij zullen dit leugentje om bestwil opnieuw volhouden als straks kleinkindje twee zich aanmeldt.

Hoe klein en onbeduidend het geschenkje ook is, een paar kleurpotloodjes, een autootje, of een flikkerend fietslichtje, alles is bijzonder als de Sint het maar gebracht heeft.

Ergens onderweg zal het sprookje wel ontkracht worden.

Wij zijn al lang blij als ze de rest van hun leven niet meer in allerlei sprookjes en leugentjes blijven geloven……

Sim

Sim