Polen: 3.001.000
Sovjet-Unie: 1.500.000
Roemenië: 364.632
Hongarije: 305.000
Tsjecho-Slowakije: 277.000 Duitsland: 160.000
Litouwen: 135.000
Nederland: 106.000
Letland: 85.000
Frankrijk: 83.000
Griekenland: 71.301
Joegoslavië: 67.122
Oostenrijk: 65.000
België: 24.387
Italië: 8.000
Estland: 4.000
Noorwegen: 728
Luxemburg: 700
Afrikaanse landen: 526
Albanië: 200
Denemarken: 77
Eindtotaal: zes-en-een-kwart miljoen doden. Bij benadering. De meeste aantallen zijn – te lage – schattingen. Joodse mannen, vrouwen, kinderen en grijsaards. Toch is dit nog niet de helft van het beoogde aantal: meer dan veertien miljoen mensen. Veertien miljoen. Op 20 januari 1942 besloot de horde tot de ‘definitieve oplossing’, de Endlösung. (Estland werd ‘vrij van joden’ verklaard omdat de 1.000 Estlandse joden die in oktober 1941 onder hun heerschappij kwamen, al waren vermoord. Er volgden er nog vierduizend.) Tweeëneenhalf jaar later is de ‘droom’ voorbij. Hitler gaat in rook op.
Vijftig jaar later, op 10 mei 2005, wordt het definitieve Duitse monument dat de joodse slachtoffers herdenkt, geopend. In Berlijn, ooit de hoofdstad van de brallende Übermensch. Het ‘Mahnmal’ – zeg maar ‘teken ter vermaning, tegen het vergeten’ – is bijna 20.000 vierkante meter groot, drie voetbalvelden. Het bestaat uit 2.711 grote blokken beton waar je tussendoor kan lopen. Geen naam, geen woord, geen letter, geen verwijzing. Het monument spreekt voor zich. Het spreekt voor en namens Duitsland. Een Duitsland, dat afrekent met zijn verleden.
Het deemoedige beton zal duurzamer blijken dan de grafschennende wartaal van neonazi’s op de dag dat de ondergang van het nazidom werd herdacht.
© Jan Bontje 2005
_____________
bontje(haiku)
Duitsland is vooral:
Schiller, Goethe, Brecht en Kant
– Hitler is voorbij
© Jan Bontje 1997/2005
_________
quindrein
Hitler is tot stof vergaan
naamloos, zelfs geen steeg of laan
maar de stèles van beton
melden dat de rede won
en: vergeet niet dat het kon…
© Jan Bontje 2005
10 reacties
Wright · 10 mei 2005 op 08:45
Was vandaag op het nieuws.
Toch jammer dat het niet is opgedragen aan allen die slachtoffer werden van nazi-Duitsland.
Er zijn tenslotte ook tussen de 500.000/ 1000000 Roma’s en Sinti’s vermoord in concentratiekampen.
En natuurlijk een aanzienlijk aantal homoseksuelen.
Gemiste kans, mijns inziens.
viking · 10 mei 2005 op 08:55
Prachtig monument. Vooral wanneer grafitti over enkele jaren het beeld bepaalt. Hakenkruizen en nazi-leuzen zullen dan uitdrukken wat de hedendaagse mens er van vindt. Erg zinvol ook. Het lokt discussie uit. Vinden we het mooi of lelijk? Daar zullen al die doden blij om zijn.
En ondertussen?
Volgt de ene oorlog de andere gewoon op.
Fred · 10 mei 2005 op 09:21
Is het glas halfvol of halfleeg?
Negatisme viert hoogtij. Uiteindelijk zit aan veel meer dan we denken een positieve kant. Dit gigantische monument is in ieder geval positief, na zestig jaar is het er.
Dees · 10 mei 2005 op 09:57
De ene oorlog volgt de andere op. Massamoorden zijn niet des Duitsers only, duidelijk niet. En de wereld draait door, terwijl Duitsland op volle toeren meedraait en dat is vast maar goed ook.
Het schuldcomplex van Duitsland en het herstel ervan. Het uitsterven van degenen die verantwoordelijkheid droegen. Je moet verder. Tuurlijk kan je nazaten niet eeuwen blijven verwijten wat de voorvaderen hebben geflikt. Toch, iedere keer als je kijkt naar die aantallen en vooral ook naar de doodenge systematiek, de georganiseerde willekeur waaraan geen ontsnappen mogelijk was, de wijze waarop in eerste instantie stap voor stap en uiteindelijk treinwagon voor treinwagon ladingen mensen gedepersonificeerd en vermoord werden, dan voelt een periode van 60 jaar rijkelijk weinig en een monument dubbel op die plaats. Té dubbel misschien.
Zit er niet te veel, te vers bloed nog in die bodem dan beton nu kan bedekken? En is het aan Duitsland om dat een afgebakende plaats te geven? Zelfs al is het als vermaning?
Mosje · 10 mei 2005 op 11:08
Het mooie van dat monument in Berlijn vind ik dat je er letterlijk niet omheen kunt.
Prachtig ontwerp van die Amerikaan.
Ma3anne · 10 mei 2005 op 11:24
Heb onlangs Berlijn voor het eerst bezocht en was diep onder de indruk van de littekens in deze stad, afstekend tegen de grootheidswaan van neoklassicisme uit vervlogen tijden en de wederopbouw met hypermoderne architectuur.
Het grootse en sombere oorlogsmonument kwam op mij over als een boetedoening. Kan het niet anders benoemen.
Martijn · 10 mei 2005 op 11:52
[quote]Duitsland is vooral:
Schiller, Goethe, Brecht en Kant
– Hitler is voorbij[/quote]
[b][size=xx-small]Fragment [/size][/b]
[i]“Seid umschlungen, Millionen!
Diesen Kuss der ganzen Welt!
Brueder – ueber’m Sternenzelt
Muss ein lieber Vater wohnen.
Wem der grosse Wurf gelungen,
Eines Freundes Freund zu sein…”[/i]
Toch, wanneer is de bezoedeling weg? Als je zelf van het stigma af wilt zijn, of wanneer de ander dat bepaald?
M.a.w. Het was, is en blijft voorlopig 2-1.
Het blijft een lastig iets…gisteren, vandaag en naar ‘wij’ vermoeden, ook morgen.
Groet Martijn:-D
KawaSutra · 10 mei 2005 op 18:56
Eigenlijk te laat maar beter laat dan nooit.
[quote]Het deemoedige beton zal duurzamer blijken dan de grafschennende wartaal van neonazi’s op de dag dat de ondergang van het nazidom werd herdacht.[/quote]
Ik ben bang dat ook dit beton niet bestand zal zijn tegen de woekerende mensonterende graffiti.
Raindog · 10 mei 2005 op 22:45
Eindelijk eens een column van Jan Bontje waar ik alleen maar instemmend bij kan knikken. Voorts ben ik het heel erg met Fred eens en ook met Mosje. @Dees: ik denk niet dat Duitsland met dit monument een afgebakende plaats wil geven aan het drama. De boetedoening waar Ma3 het over heeft komt dichter in de buurt denk ik. Een gegeven blijft dat Duitsland het wel degelijk een plaats in haar eigen geschiedenis moet zien te geven. En dat is in alle gevallen en vanuit alle oogpunten even moeilijk. De zeventien jaren van debat die het gekost heeft om het monument te laten verrijzen spreken in dat opzicht voor zichzelf denk ik. Overigens is het beton behandeld met een zeker goedje waardoor eventuele graffiti gemakkelijk kan worden afgewassen. Idioten blijven er hoe dan ook en om daarvoor gewaarschuwd te blijven vind ik dit werkelijk een prachtig monument. Ik zou het graag nog eens willen bezoeken denk ik.
ignatius · 11 mei 2005 op 22:46
Wat zeggen monumenten als mensen niet meer weten waar de monumenten voor staan?