De glasvezelzenuwen van het wereldwijde web verbinden server met server met server tot een globaal neuraal netwerk. Informatie uit alle windstreken belandt zonder merkbare vertraging bij de consument: heet van de naald, netjes geredigeerd en gebruiksklaar in het juiste bestandsformaat. XML-kranten, mp3-muziek, jpg-foto’s en DivX-films; de relatie tussen oude en nieuwe media, Internet, en de gebruikers is tegenwoordig bijna symbiotisch van aard, door de sterke wisselwerking tussen vraag en aanbod. En het einde van deze ontwikkelingen is voorlopig nog niet in zicht, denk ik.
Puur vanuit een soort [i]sci-fi[/i] fascinatie ben ik wel gecharmeerd van het bekende idee dat alle informatiestromen in de toekomst zullen samenkomen in eén compleet, allesomvattend interactief medium; gevoed door Internet, en naar eigen inzicht vorm te geven met niet meer gereedschap dan een solide creditcard. Hoogwaardige technologie in dienst van de mensheid. Maar als we dit idee in het extreme trekken, ontstaat bij mij de vraag: wie controleert dan feitelijk wie? Laat ik eens een doemscenario schetsen dat misschien nog niet eens zo’n ver-van-onze-bedjesshow is als het lijkt.
We kennen allemaal de keerzijde van het krankzinnige tempo waarin de technologie zich ontwikkelt. Zelfs al ben je niet volslagen digibeet; wie is er nou nog in staat zelf alle software- of hardwarematige problemen waarmee hij geconfronteerd wordt op te lossen? Vaak is het een kwestie van eén hardnekkige foutmelding verruilen voor tientallen nieuwe, rabiate nakomelingen. Onder de gelikte [i]interface[/i] van Windows XP gaat op onze harde schijf het software-equivalent van het monster van Frankenstein schuil; allemaal losse orgaantjes en ledemaatjes die met veel kunst- en vliegwerk aan elkaar worden gehangen, terwijl ze eigenlijk uitermate allergisch voor elkaar zijn.
Naarmate we dichter bij de realisatie van een ultiem alles-in-eén informatiemedium komen, zal onze afhankelijkheid van dat systeem vanzelf groeien: meer en meer zullen ook onze primaire levensbehoeften hierdoor vervuld kunnen worden. Maar ons inzicht in de werking van het systeem zal evenredig sterk afnemen: nu al weet bijna niemand nog wat er binnen de [i]black box[/i] van de informatietechnologie gebeurt, laat staan dat we dat in de toekomst wél weten.
En wie heeft er toevallig ooit al eens gehoord van [i]neuromarketing[/i]? Dat bij het maken van reclame gebruik wordt gemaakt van inzicht in de psyche van de mens is niks nieuws. Maar de volgende stap, die op dit moment gezet wordt, is onderzoek naar de biologische grondslagen van de menselijke respons op marketingstimuli. Het resultaat? Een samenleving vol apathische [i]couch potatoes[/i] die zich door hun [i]Home Information System[/i]™ op gezette tijden wat sensorische prikkels laten toedienen? Mensen die continu überreclame voorgeschoteld krijgen die impulsjes triggert op de juiste kietelbare plekjes van hun hersenschors?
Als ik mag kiezen, geef mij dan maar de nostalgie van Asimov’s robotromans of het sentiment van Spielberg’s film [i]A.I.[/i], boven de realisatie van de [i]Matrix[/i] van de Wachowski’s of de geboorte van Kubrick’s HAL9000. De grootste omwentelingen die de mensheid teweegbrengt ontstaan uit het moedwillig bewandelen van onbetreden paden, niet door het autistisch en tot in het absurde verfijnen van bestaande technologie. In termen van binaire evolutie lijken we misschien de nul voor de eén te gaan verruilen, maar als dat leidt tot [i]Homo apathicus[/i] bedank ik vriendelijk voor de eer 🙂
[i]Deze column is een bewerking van een tekstje dat ik heb geschreven naar aanleiding van het thema van de schrijfwedstrijd. Het stukje over [url=http://www.hosting.kun.nl/aspx/get.aspx?xdl=/views/kun/xdl/page&ItmIdt=4625&SitIdt=18&VarIdt=7&vacature=15328]neuromarketing[/url] vond ik tijdens mijn speurtocht naar een nieuwe baan. Wat mij betreft gaan dit soort onderzoeken toch echt wel een stapje te ver, hoe onschuldig het ook lijkt. Wetenschappelijke en technologische vooruitgang kan fascineren, maar de oogkleppen en de commerciële drijfveren die er vaak mee gepaard gaan bevallen me allerminst[/i].
11 reacties
archangel · 18 april 2004 op 13:30
Extra toevoeging: de vacature over neuromarketing waar ik naar linkte is inmiddels van de site verdwenen zag ik. Maar er stond ongeveer in dat men, met de huidige kennis van hersenstructuren die verantwoordelijk zijn voor emotioneel (en impulsief) gedrag, wil gaan onderzoeken hoe marketingstimuli geoptimaliseerd kunnen worden.
rrobin · 18 april 2004 op 14:34
[quote] Zelfs al ben je niet volslagen digibeet; wie is er nou nog in staat zelf alle software- of hardwarematige problemen waarmee hij geconfronteerd wordt op te lossen? Vaak is het een kwestie van eén hardnekkige foutmelding verruilen voor tientallen nieuwe, rabiate nakomelingen. [/quote]
Heb je een horloge? Kijk eens hoe laat het is 😀 Leg eens uit waarom je alles zelf wilt kunnen oplossen, dat lukt je bij een auto ook niet. Als ik met mijn twee linkerhanden in de buurt van je auto kom, dan verruilen we ook 1 mankement tegen 20 anderen 😛
Wat die apathie betreft heb je helaas gelijk, al is het nix nieuws. Vroeger was het de kerk, nu nemen de media en de investeerders het over.. Geef ze spelen, brood en een forum 😀
Ma3anne · 18 april 2004 op 15:50
[quote]Maar er stond ongeveer in dat men, met de huidige kennis van hersenstructuren die verantwoordelijk zijn voor emotioneel (en impulsief) gedrag, wil gaan onderzoeken hoe marketingstimuli geoptimaliseerd kunnen worden.[/quote]
Dit is toch niet nieuw? Gedragswetenschappers houden zich hier al jaren mee bezig.
archangel · 18 april 2004 op 16:51
Rrobin:
[quote]Heb je een horloge? Kijk eens hoe laat het is Leg eens uit waarom je alles zelf wilt kunnen oplossen, dat lukt je bij een auto ook niet. Als ik met mijn twee linkerhanden in de buurt van je auto kom, dan verruilen we ook 1 mankement tegen 20 anderen [/quote]
Het gaat me er niet om dat ik persé alles zelf wil kunnen opknappen (ik heb het trouwens niet alleen over mijzelf, maar over ‘men’ in het algemeen). Waar het mij om gaat is dat de mogelijkheid gemanipuleerd te worden steeds groter wordt (vooral op het vlak van media, communicatie en informatie), omdat niemand, als het gaat om nieuwe (computer)technologie nog precies wat er nou eigenlijk allemaal gebeurt. Je moet er maar van uitgaan dat degene die het wél weet het juiste met je voorheeft. Ik weet ook wel dat wat ik in mn column schrijf overdreven is, maar dat betekent niet dat het zinloos is om over de duistere kanten van technologische vooruitgang na te denken! En ik vind eerlijk gezegd dat er nogal een onderscheid bestaat tussen vaardigheden als het repareren van auto’s (of het bakken van taarten voor mijn part), en inzicht hebben in de werking van systemen die van invloed zijn op een hele samenleving (zoals informatietechnologie)…
Ma3anne:
[quote]Dit is toch niet nieuw? Gedragswetenschappers houden zich hier al jaren mee bezig.[/quote]
Dat is niet wat ik bedoelde. Ik schreef:
[quote] Dat bij het maken van reclame gebruik wordt gemaakt van inzicht in de psyche van de mens is niks nieuws.[/quote]
Daar heb je dus helemaal gelijk in.
Maar ik heb het niet over psychologie en gedragswetenschap, maar over de tastbare biologische structuren in de hersenen. De huidige vorm van reclame maakt gebruik van de mate waarin iemand zich, gezien zijn persoonlijkheid, laat beïnvloeden door psychologische truukjes. Dat is iets waaraan je in meer of mindere mate weerstand kunt bieden. Maar als onderzoek binnenkort uitwijst welke signalen je aan je boodschap moet meegeven om iemand met een bepaalde bouw van de hersenen optimaal te prikkelen, zonder dat deze persoon dat nog bewust ervaart? Dan overschrijd je toch wel een aantal grenzen. Net zoals veel mensen het niet eens zijn met genetische manipulatie.
Hee, en even voor de duidelijkheid: ik ben absoluut niet paranoïde hoor, en ik heb echt wel vertrouwen in de mensheid 😀 Maar ik ben me er gewoon erg van bewust dat ‘we’ allemaal veel te makkelijk aannemen dat technologische ontwikkeling gelijk staat aan vooruitgang. En dan kan het in mijn ogen geen kwaad om eens na te denken over de keerzijde, ook al is het maar aan de hand van een quasi-fantasieverhaaltje zoals het mijne 😉
Mosje · 18 april 2004 op 20:20
[quote]Naarmate we dichter bij de realisatie van een ultiem alles-in-eén informatiemedium komen, zal onze afhankelijkheid van dat systeem vanzelf groeien: meer en meer zullen ook onze primaire levensbehoeften hierdoor vervuld kunnen worden.[/quote]Ik ben een romantisch tiepje, en geloof dat het zover niet zal komen.
Wat zijn trouwens onze primaire levensbehoeften? Eten, drinken, slapen, etc. Toch? En wat mij betreft ook nog sex! Moeten we neuken met een informatiemedium in de toekomst? 🙂
archangel · 18 april 2004 op 20:52
Ik hoop het niet Mosje, ik hoop het absoluut niet, maar vlak die virtual reality-gekken niet uit ;-)… daar heeft Giphart nog eens een verhaal over geschreven in zijn bundel ‘Het feest der liefde’… gekke pakjes met sensoren en hulpstukken aan, VR-bril op en ‘van bil’ gaan maar 😀
Godspeed · 19 april 2004 op 09:48
[url=http://www.moviepage.nl/filmarchief/films/demolitionman.htm]De toekomst[/url]
Ik denk dat de film Demolitionman van Sylvester Stallone een mooi beeld van de toekomst kan zijn.
Het speelt in 2032, en met de huidige technieken kan dit best wel eens de toekomst zijn.
Alles wat we vandaag doen wordt ergens opgeslagen.
Mobieltje, vaste telefoon, internet, navigatiesystemen, pinpasjes, klantenkaarten, km-heffing ( in de nabije toekomst), de huisdieren worden al gechipped, digitale tijdsregistratie en electronishe sloten op je werk, tig duizenden bewakingscamera’s, enz…….
Nu nog wat [b]Neuro marketing[/b] en we landen in een toekomst die uitziet zoals in deze film uitgebeeld.
Doe mij maar een pilsje:pint:
Godspeed
Irma · 19 april 2004 op 15:37
En hoe moet het dan met de reklame-psychologen? Nog meer werkelozen erbij en er zijn er al zoveel… 😉
Zolang je bewust omgaat met je ‘onbewuste’ heeft het nauwelijks effect, althans dat is mijn ervaring. Het wordt pas link als je je er niet van bewust bent dat je een dynamisch onbewuste hebt zodat je je laat leiden door de massa. Daarom woon ik de laatste jaren waarschijnlijk letterlijk op een eiland; je kunt je daar gemakkelijk afsluiten voor allerhande zaken en het is een easy going, en stilte van de natuur helpt daarbij.
Ma3anne · 20 april 2004 op 11:26
[quote]Dat is niet wat ik bedoelde. Ik schreef: Dat bij het maken van reclame gebruik wordt gemaakt van inzicht in de psyche van de mens is niks nieuws.[/quote]
Oke, ik had het niet helemaal goed gelezen. Maar ik zie het probleem dat je beschrijft nog steeds niet.
[quote]Maar de volgende stap, die op dit moment gezet wordt, is onderzoek naar de biologische grondslagen van de menselijke respons op marketingstimuli. Het resultaat? Een samenleving vol apathische couch potatoes die zich door hun Home Information System™ op gezette tijden wat sensorische prikkels laten toedienen?[/quote]
Die apathische couch potatoes zijn er nu toch ook al! kan het nog erger dan?
archangel · 20 april 2004 op 11:54
*Zucht*…. nevermind… 😀
Ma3anne · 20 april 2004 op 12:23
😉