De eerste dag van de rest van je leven

Ik ben nooit een [i]hardcore[/i] filosofieliefhebber geweest. Platoontjes, Descartezen, Wittgensteinianen; laat ze zich vooral lekker uitleven in eindeloze haarkloverij en anale syllogismenfixatie volgens de scholen van hun lichtende voorbeelden. Maar aan mijn brein geen polonaise. Uitgekauwde levensvragen zijn aan mij eigenlijk niet besteed. Mijn motto is altijd geweest: is het leven niet al mooi en fascinerend en overweldigend genoeg, zonder dat je je ook nog eens druk moet maken over ‘zin’, over een uiteindelijk doel, over je lotsbestemming? En nu ben ik een mid-twintiger (28, bijna 29). Het lijkt wel alsof er dan opeens een hormonaal drempeltje wordt overschreden dat er voor zorgt dat een paar mysterieuze circuits in je hersenen Diepe Overpeinzingen gaan injecteren in je gedachtenstroom. Ik merk het aan mezelf en aan mijn naaste kringetje van leeftijdsgenoten: we evalueren onszelf en onze plaats in het leven. Doen we het eigenlijk wel goed, en zo nee, wat is daar aan te veranderen? Valt er überhaupt wel iets te veranderen? Als bioloog is me geleerd dat [i]teleologie[/i] (het idee dat de dingen zich ontwikkelen in een bepaalde richting, met een bepaald doel) niet bestaat; in ieder geval niet in het licht van evolutie en natuurwetten. Maar als mens en enigszins spiritueel wezentje heb ik zo mijn eigen visie op de dingen. Dat zijn twee dingen die elkaar niet in de weg zitten, trouwens.

Ik stel me een levensverloop voor het gemak (en bij gebrek aan een vernieuwender analogie) wel voor als een soort landkaart. Een aantal hoofdlijnen is vastgelegd. Deze worden bepaald door je persoonlijke mixje van genen en omgevingsinvloeden, verankerd in je wezen en feitelijk onveranderlijk. Die grote lijnen oefenen net zo’n sturende kracht op je uit als kustlijnen, rivierlopen, bergkammen en ravijnen doen op een reiziger die de wereld verkent met niet meer dan een rugzak, de benenwagen en een gezonde dosis ondernemingslust. Ze bepalen de marges waarbinnen je vrij bent je eigen keuzes te maken; je kunt er voor kiezen linksom of rechtsom om een moerasje heen te trekken met je [i]backpack[/i], maar te voet een oceaan oversteken is een probleem van ietwat complexere aard, of je het daar nou mee eens bent of niet.

Op kleinere schaal heb je bij het volgen van je levensroute juist een grote vrijheid. Je kunt kiezen uit allerlei wegen: karresporen, onkruidrijke bospaadjes, of juist geasfalteerde multibaans-wegen, gemarmerde processieroutes [i]et cetera[/i]. Onherroepelijk kom je kruispunten en splitsingen tegen, waar je moet bedenken welke kant je op zult gaan. Ik denk dat bij sommige van die punten richtingaanwijzers te vinden zijn; richtingaanwijzers die voor verschillende mensen verschillende kanten opwijzen, maar die altijd in lijn zijn met datgene dat goed is voor [i]jou[/i]. Het probleem is dat we vaak de subtiliteit missen om ze juist te interpreteren. Maar door deze keuzemomenten vooraf te herkennen ben je in staat je levensloop te vormen naar je eigen wensen. Dit is niets nieuws; Willem de Ridder bijvoorbeeld beschrijft het allemaal (veel beter dan ik) in zijn [i]Handboek Spiegelogie[/i] (lezen!). Maar hoe kun je nou voorkomen dat je keer op keer de ‘verkeerde’ afslagen neemt?

Ons grootste probleem is dat we verslaafd zijn aan het [i]willen[/i]. Als je dat gegeven koppelt aan het feit dat alles waar je energie in steekt zal groeien, dan kun je concluderen dat: hoe liever je wilt dat iets gebeurt, hoe meer moeite het zal kosten om het uiteindelijk te bereiken. Als je namelijk zegt: ik [i]wil[/i] dat zus & zo gebeurt, dan zeg je feitelijk dat je zus & zo [i]nog niet hebt[/i]. En hoe meer je jezelf inprent dat je het nog niet hebt, hoe moeilijker het zal worden om je doel te bereiken. Alles waar je energie in steekt groeit.

Het tweede probleem is dat we het niet vreemd vinden dat veel dingen ons zoveel moeite kosten. Er wordt ons tenslotte al vanaf onze geboorte wijsgemaakt dat het zo hoort; je moet [i]nu[/i] hard werken, en dan word je [i]straks[/i] gelukkig. Als iets ons zomaar komt aanwaaien wantrouwen we dat.

De houding die hiervan het gevolg is belemmert je in het loslaten van de dingen. En juist het kunnen loslaten is essentieel. Waarom vertrouwen we er niet meer op dat de dingen zichzelf reguleren? Zo werkt de natuur, het heelal, het leven, al miljarden en miljarden jaren lang. Wie zijn wij om te denken dat we met kracht en geweld de dingen onze wil op kunnen leggen? Nee, laat de natuur zijn werk maar doen. Dat staat overigens niet gelijk aan passiviteit, want als je een kans toegeworpen krijgt is het wel aan jou hem te grijpen! Je moet je alleen realiseren dat zulke kansen veel vaker voorkomen dan je altijd dacht.

En nu ik, de mid-twintiger, op het punt ben aanbeland dat ik ga analyseren wat er precies gebeurt in mijn leven, op welke manier ik mijn paden kies en bewandel; nu zie ik dat het ook allemaal klopt. Ik zie wat ik heb gedaan, hoe en waarom ik het heb gedaan, en waar het toe leidt. En keer op keer blijken de mooiste, grootste en meest belangrijke veranderingen het gevolg te zijn van het kunnen loslaten van het [i]willen[/i]. Nogmaals; dit is geen passieve levenshouding; je laat niet gewoon zomaar alles over je heen komen. Nee, je staat open voor alles wat op eén van je paden komt, beweegt mee met de stroom en pikt op het juiste moment je kansen op. Ik weet het, het klinkt te simpel om waar te kunnen zijn. Maar neem eens de tijd om na te denken over de manier waarop [i]jouw[/i] leven verloopt, en je zult gegarandeerd zien dat het klopt: laat het willen los, en de meest geweldige dingen kunnen gebeuren.

En vandaag is de dag dat ik me ten volle realiseerde wat voor impact deze levenshouding kan hebben, en ik heb besloten er ook helemaal naar te gaan leven. Als jij zometeen buiten van de zon loopt genieten, de geuren van de bloeiende vegetatie opsnuift en de natuur op je laat inwerken, is er een grote kans dat je ergens een mannetje op zijn buik in het gras ziet liggen, met zijn armen gespreid, en een gelukzalige glimlach op zijn smoel. Dat ben ik dan, de wereld omhelzend, ten volle doordrongen van de duizelingwekkende mogelijkheden die mij gegund zijn, en genietend van de eerste dag van de rest van mijn leven.

Doe je mee?