Deursmaak

‘Nee, die cervelaatworst haal ik van mijn brood, die eet ik niet op, moet je proeven, heeft een echte deursmaak’.
‘ Laat maar, getver, ik geloof je wel. Gooien we in de prullenbak, dan maar een boterham zonder wat’.
‘Of kunnen we nog ruilen met iemand die suiker op zijn brood heeft? Misschien proeven ze niks van onze deursmaak’ .
‘Idee’ Een conversatie met mijn zusje, eeuwen terug, onder het overblijven op school. Wij weten allebei precies wat een deursmaak is en dat die alleen voorkomt bij oude cervelaatworst.
‘Pap, dat laatste stukje kaas heeft een potloodsmaak’.
‘Oh, geef maar hier, die stop ik dan zondag wel in het roerei’.

We zitten in die zelfde tijd met zijn allen, ons grote gezin, aan tafel. Over de gerechten en onze hoofden heen, praten mijn vader en moeder zo gedempt mogelijk met elkaar, eigenlijk voornamelijk met gebaren.
’Huis op dak’, zegt mijn vader opeens duidelijk hoorbaar. Wij spitsen onze oren, want die code betekent dat ze iets tegen elkaar zeggen, wat wij niet mogen horen. Dat we daar extra alert van worden hebben ze niet in de gaten.

Zondagmorgen:’Pap, zal ik vast je soepjas halen. Je gaat toch soep en roerei maken? Ik ren naar boven en kom naar beneden met zijn oude geruite kamerjas, die naar kerrie en maggi ruikt, en ik weet, dat ik altijd mag helpen, als hij hem aantrekt.

‘Mag ik nog een knabbel, Mam’, vraagt ruim een decennium later mijn oudste kleuterzoon.
‘Ja, hoor, hier‘, en ik geef hem een sneetje knäckebröd aan. Wij noemen ze allemaal knabbels.
Heel gewoon.
‘Heeft iemand misschien het grote mes gezien?’, vraag ik vervolgens. Daarmee alleen, kunnen wij hele dunne plakken kaas snijden. Niemand anders, maar wij wel. We zijn vreselijk onthand als hij niet te vinden is. Er bestaat op de wereld maar één groot mes.

Thuiswoorden: speciale woorden die volgens mij in bijna elk gezin ontstaan, waar buitenstaanders niks van snappen en meestal om moeten lachen. Zelf beseffen de gezinsleden allang niet meer dat ze anders zijn, omdat het hun gezinsjargon is: gewone taal. Het geeft ook iets van saamhorigheid. Onze eigen woorden, die wij met elkaar prima begrijpen en anderen niet. Heel iets anders dan dialectwoorden, die zijn eigendom van veel meer mensen, worden door een heel dorp of streek gebruikt.

Nu nog, op een verjaardag geeft het een speciale sfeer, als iemand van ons gezin zo’n woord bezigt. Het hele oude gezin schatert, maar aangetrouwden en kennissen halen hun schouders op.
Kijken elkaar berustend aan: Ja, hoor, daar hebben we de deursmaak weer…