Draaiorgel: Duivels Apparaat

Het is koopzondagochtend en het zonnetje schijnt zo nu en dan flauwtjes. Vogeltjes fluiten, en de wereld is eigenlijk gewoon even heel mooi. Ik besluit om eventjes een korte wandeling te maken naar de bakker om stokbrood te halen. Ik loop de Nieuwlandstraat in en in de verte hoor ik het al. Ik hoop dat ik het verkeerd heb gehoord, maar nee hoor, het is toch echt waar. Op het Radiopleintje, bij het kruikenzeikerbeeldje staat een draaiorgel. Als ik ergens heel snel chagrijnig van word, dan is het wel een draaiorgel in de binnenstad.

Ik probeer de duivelse machine en bijbehorende Oosterbuur dan ook te ontwijken door net te doen alsof ik de etalage van de kapsalon heel interessant vind. De orgelman heeft nagedacht over de plek waar hij zijn apparaat neer heeft gezet; ik kan er eigenlijk niet omheen. Ik zie hoe de man zijn territorium in de gaten houdt en hoe hij dan mij, de argeloze voorbijganger, wil strikken. Het koperen centenbakje opgeheven en lusteloos er mee schudden, dat is alles wat hij kan.

Ik vind orgelmannen lui. Het enige wat ze hoeven te doen is de motor aanzetten van het ding, er zo’n grote ponskaart doorheen rijgen en voilá: Herrie in de straat. Het kost hem geen moeite. Hij kan net zo goed een cd’tje met draaiorgelmuziek opzetten. Ik ken ook weinig mensen die veel plezier beleven aan de orgels. Sterker nog; in Rotterdam bedacht de Centrumraad dat het misschien wel een oplossing was om op plekken waar hangjongeren hun ding doen, draaiorgels neer te zetten. En het werkt: De jongeren hangen niet meer rond op de plekken waar de machines staan. Iets zegt me wel dat dat dan ook weer niet helemaal de bedoeling is van een draaiorgel; maar als wegjaagtechniek faalt het in ieder geval niet.

Een fanfare is ook zo’n fenomeen dat van mij ook zomaar verboden mag worden, zo midden op de dag, in een winkelstraat. Fanfares zijn niet erg, als ze gewoon op één plek zouden blijven staan. Maar nee, zo’n groep gaat altijd lopen, om de één of andere reden ook altijd als ik net in de buurt ben. En maar trommelen en toeteren. Het is verschrikkelijk. Maar dat terzijde.

De orgelman kijkt me onverschillig aan terwijl ik hem probeer te ontwijken. Ik probeer uit alle macht vooral ook niet in de maat te gaan lopen van de muziek die uit de herriebak komt. Het lijkt haast onvermijdelijk, maar het lukt me. Als ik eindelijk aan het zicht van de orgelman ontsnapt ben en de hoek om draai naar de Heuvelstraat, slaat mijn hart even over. Overal. Draaiorgels. Op de oude Markt, in de Heuvelstraat, overal staan ze. Het is vandaag Draaiorgelfestival in Tilburg. Een paar mensenhaters vond het blijkbaar een goed idee om een festival te wijden aan het Meest Verschrikkelijke Apparaat Aller Tijden Na De Atoombom en er de hele binnenstad dan maar mee vol te planten. Op mijn verjaardag nog wel. Wat een ellende.

Ik mis de zigeunerstraatmuzikanten, de reggaezanger en de inca’s met hun panfluitenmuziek: alles beter dan tientallen orgels in de winkelstraat. Terwijl ik een nieuwe strategie uit probeer te zetten hoe ik de monsters het best kan ontwijken hoor ik vanuit een lief klein draaiorgel opeens een liedje van U2 klinken. Ik kijk naar rechts en een oudere man met gebreide trui staat er naast. Hij draait aan het wiel waardoor de muziek speelt. Hij heeft zijn handen vol aan het wiel en kan geen koperen bakje vasthouden. Ik loop op de man af en peuter een biljet uit mijn portemonnee. De man kijkt me lachend aan en bedankt me. “Het is mijn verjaardag”, vertrouw ik hem toe en ik loop verder.

De terrassen zitten vol, een zonnetje breekt door en terwijl ik naar huis loop hoor ik hoe het orgelmannetje ‘lang zal hij leven’ begint te spelen. Ik moet lachen om de kitscherige marsmuziek, met toeters en bellen.
Vierentwintig stappen geef ik er niet aan toe, dan loop ik krachtig in de maat.

De zomer is begonnen.