‘En heb je het al verwerkt?’ Ik ervoer het als apart en schokkend tegelijk. Deze vraag. Voor mijn gevoel bleef ik lang stil zonder met mijn ogen te knipperen. In werkelijkheid viel mijn verbazing blijkbaar niet op, want de persoon die mij deze vraag stelde, wachtte duidelijk op een antwoord. ‘Ja het gaat heel goed, ik ben gisteravond bezig geweest. En volgende week woensdag heb ik weer een dagje gepland, maar dan ben ik er wel doorheen denk ik. Ach je moet er niet te lang in blijven hangen. Het leven gaat verder. Ik vind het ‘missen’ best meevallen. Dus tja, dat verwerken gaat me heel goed af.’ Dit antwoord had ik graag willen geven, maar dat heb ik natuurlijk niet gedaan. Ben dan toch iets minder stoer, dan menig ander wellicht zou zijn. Al had ik maar wat graag willen shockeren. Daarentegen probeerde ik de persoon tevreden te stellen met een antwoord zoals wij dat verwachten van elkaar. Ik gaf het antwoord dat in de lijn der verwachting lag.
‘Ja, het gaat. Langzaamaan pakken we allemaal onze dagelijkse dingetjes weer op. Het is behoorlijk moeilijk. Maar we hebben elkaar.’ Na dit gezegd te hebben, bleef mijn woede over deze ondoordachte stompzinnige vraag borrelen. Hoe kun je? Hoe kun je iemand zo voor het blok zetten. Het werkwoord verwerken is toch geen actief werkwoord. Daar ga je toch niet eventjes voor zitten. Werkt dat niet met een onderbewustzijn en gevoel?
Mijn onderbewustzijn en gevoel zijn behoorlijk aan het werk. Want ik voel dat er van alles gebeurt. Ik ben aan het verwerken, wij zijn aan het verwerken en mijn moeder verwerkt. Is het dan toch een actief werkwoord? Is het inderdaad een activiteit die je bewust aanstuurt. Nee, dat lijkt maar zo. Het moment van verdriet gaat samen met momenten van verwarring. Verwarring over vragen die je krijgt, de algemene verwachting om je heen. En hoe moet je dan in hemelsnaam antwoorden vinden op die vragen en verwachtingen?
Het gevoel van je man verliezen, je vader verliezen, je opa verliezen; het is niet uit te leggen. Je kunt het hoogstens proberen. Maar het werkt natuurlijk ook andersom. Mensen om je heen kunnen het niet begrijpen maar sommige ook wel. Daarom is zo’n vraag ook niet begripvol. Diegene begrijpt het inderdaad niet maar probeert het wel. Gevoelens staan in de weg en veroorzaken opstandigheid aan mijn kant in deze situatie.
Het missen van mijn vader is intens, ik mis hem elke dag en voel het overal in mijn lichaam. Verwerkt heb ik het nog lang niet. Dierbare herinneringen sterken me. Dat ik zijn bloed ben steunt me en geeft me kracht. Het is moeilijk maar langzaamaan pak je de dagelijkse dingetjes weer op. Gelukkig hebben we elkaar.
Was mijn antwoord toch zo slecht nog niet.
6 reacties
KawaSutra · 7 januari 2008 op 12:30
Nee, je antwoord was zo slecht nog niet. Die processen die binnen in je spelen heb je heel goed onder woorden gebracht. Dat standaard antwoord, de opstandigheid over zo’n vraag. Voor buitenstaanders is het ook vaak lastig om een gesprek te beginnen en daar probeer je dan ook weer begrip voor te hebben.
Het hoort er allemaal bij blijkbaar, bij het verwerkingsproces. Echt verwerken kun je het naar mijn beleving nooit, je leert er mee leven.
dj_Eddy · 7 januari 2008 op 14:04
Mooie, heldere column waarin je een heel moeilijk proces (met veel tegenstrijdigheden) goed onder woorden weet te brengen. Heel veel sterkte!
Trukie · 7 januari 2008 op 15:21
Heel herkenbaar.
Maar ik heb het nooit zo mooi verwoord gezien.
De actie-reactie met de omgeving is naast je eigen verdriet vaak ook nog een apart hoofdstuk.
pepe · 7 januari 2008 op 20:36
Heftig onderwerp, knap geschreven.
[quote]Verwarring over vragen die je krijgt, de algemene verwachting om je heen. En hoe moet je dan in hemelsnaam antwoorden vinden op die vragen en verwachtingen?[/quote]
Probeer vooral jezelf te blijven en niet te doen wat men verwacht.
Veel sterkte en blijf schrijven.
Siebe · 7 januari 2008 op 23:23
Mooie maar ook moeilijke column. Moeilijk om iets over te zeggen ook. Het vermoeden dat dit een erg persoonlijk verhaal is – en niet zomaar een column – is dusdanig sterk dat het respect het van de opmerkingen wint, opmerkingen die er in bescheiden mate overigens wel te maken zouden zijn.
Moeilijk ook omdat een dergelijke ervaring nog niet tot mijn levenspalet behoort. Ik verkeer dus in gelukkige omstandigheden. Zolang het duurt tenminste.
Moeilijk ook om het thema van rouwverwerking. Wij doen dat hier in het Westen heel raar heb ik wel eens gelezen. Het gebeurt en na een poosje door alles en iedereen omzeild te zijn geworden word je geacht de dingen gewoon maar weer op te pakken. En als je dat eenmaal gedaan hebt moet je er eigenlijk ook niet langer over zeuren. ‘Het leven gaat door’, ‘kom op’ ‘het is nu alweer een poosje geleden’ en andere dooddoeners- het meest ongelukkig passende woord. Vroeger droeg men nog lang nadien een rouwband om de arm. Ook als je dan probeerde de dagelijkse dingen weer wat op te pakken kon men toch aan je zien: hey, hij/zij heeft iemand verloren en er is geen dagelijks ding dat daar tegen opweegt. Kon men een beetje rekening met je houden. Het is misschien ouderwets maar soms denk ik dat dat ook in deze tijd nog best een heel goed ding zou kunnen zijn. Want als je een dagelijks ding probeert te doen betekent dat nog niet dat je je gewoon dagelijks voelt, integendeel. En zo kom je dan bij wat Kawa zegt, dat je ermee leert leven; kom je bij wat je column zegt, dat je antwoord toch zo slecht nog niet was.
Sterkte.
S
Wayan · 8 januari 2008 op 14:54
Troost of ‘verwerken’ mag niet gericht zijn op het opheffen van het verdriet. Troosten is niet zozeer iemand bemoedigen, al is dat soms wel eens nodig, maar is veeleer het verdriet zacht onderhouden. Het zou wreed zijn als het verdriet verdween. Troosten is het verdriet als een tere schat zacht onderhouden, als ode aan een werkelijkheid die onherstelbaar geschonden is, maar die in haar geschondenheid de kracht heeft een tweede adem te ontwikkelen, die in haar geschondenheid nog dieper geworden is