In Memoriam: Max van der Stoel

Vergeleken met veel mede-columnisten hiero ben ik natuurlijk gewoon een ouwe lul. Ik heb vergissingen begaan in de tijd dat jullie op het speelplein nog met jullie driewielers rondreden. Zoals zuinig geweest met energie omdat onze opvattingen in de Arabische wereld wat gevoelig lagen, terwijl de hele Maasvlakte vol stond met uitpuilende olietanks. Of zoals meelopen in Amsterdam met die anti-kruisrakettendemonstratie, die later door de Russen bleek te zijn georganiseerd en betaald. Dat soort dingen. Ik heb al heel wat politiek live mogen meemaken, en bewaar dus ook heel goede herinneringen aan de gisteravond overleden toppoliticus Max van der Stoel. Zo op het oog een wat schriel, bijna breekbaar mannetje. Maar dat is slechts schijn. Want aan zijn optreden, zijn daden, was niets broos te herkennen. Helemaal niet. Altijd lid van de PvdA geweest, maar zónder oogkleppen en mét principes. Tegen de partijlijn in altijd tegen de erkenning van de DDR geweest, om maar eens wat te noemen. Ook keerde hij zich als Kamerlid met grote kracht tegen de mensenrechtenschendingen door het Griekse kolonelsregime. Een leuke wetenswaardigheid is, dat na het vertrek van dat misdadige regime in Athene een straat naar hem werd genoemd. En ondanks zijn eigenzinnige opvattingen toch een prachtige carrière gemaakt. Binnen zijn partij, binnen onze landspolitiek en op het internationale podium. Een knappe prestatie, temeer daar men binnen de Eenheidspartij van de Arbeid niet héél erg dol is op mensen met een eigen mening. Toen niet, en nu trouwens nog steeds niet.

Zoals heel veel vooraanstaande PvdA’ers begonnen bij de Wiardi Beckmanstichting, het wetenschappelijk bureau van zijn partij. Eerste-Kamerlid geworden, Tweede-Kamerlid. In het kabinet-Cals staatssecretaris van Buitenlandse Zaken. In de kabinetten Den Uyl en Van Agt-II minister van Buitenlandse zaken. In die rol zette hij zich in voor het verbeteren van de mensenrechtensituatie. Tijdens een bezoek aan Tsjecho-Slowakije in 1977 ontmoette hij -tot woede van de Tsjecho-Slowaakse regering- de leiding van de oppositiebeweging “Charta 77”. Ook in zijn ministersrol zag hij af van een bezoek aan Saoedi-Arabië, omdat aan de Joodse journalist Jaap van Wesel een visum was geweigerd. Klasse!

Tijdens, maar vooral na zijn ministerschap werd Van der Stoel permanent vertegenwoordiger van het Koninkrijk der Nederlanden bij de Verenigde Naties te New York, en later Hoge Commissaris inzake de Nationale minderheden CVSE (Conferentie voor Veiligheid en Samenwerking in Europa), van 1 januari 1993 tot 1 juli 2001. Daarna werd hij speciaal adviseur van Javier Solana. Dat is niet niks.

Aan het begin van deze eeuw begaf Van der Stoel zich op glad ijs. Op verzoek van minister-president Kok. Onze kroonprins, die eerder gehoor had gegeven aan het verbod van zijn moeder om te trouwen met de dochter van een belastingvluchtige tandarts, kreeg wel toestemming om te trouwen met de Argentijnse moordenaarsdochter Máxima Zorreguieta. Trix had dus liever een moordenaarsdochter in de familie dan de dochter van een fiscaal wat berekende tandarts. Máxima’s vader was minister geweest in het uiterst moorddadige regime-Videla. Volkomen terecht leidde dat tot de vrees voor enorme kritiek in ons land, en een gevaar voor onze monarchie. Dus werd Max ven der Stoel op een speciale missie gestuurd. Door buitengewoon handig optreden lukte het Van der Stoel, de ouders van Máxima ervan te overtuigen dat het beter was om niet op het huwelijk aanwezig te zijn.

Max van der Stoel is in zijn loopbaan dus twee keer betrokken geweest bij het overeind houden van ons koningshuis. Als minister in het Kabinet-Den Uyl bij de Lockheed-affaire, die te maken had met de jarenlange grootschalige corruptie van een vrij in het rond neukende prins-gemaal, en een kleine tien jaar geleden dus bij het in goede banen leiden van een slechts zeer matig begaafde kroonprins met zijn moordenaarsdochter. Het feit dat ons land er uitziet zoals dat nu is, is te danken aan Max. Of dat een verdienste is, of een voor een man met hoogstaande principes onbegrijpelijke misser, dat oordeel laat ik graag aan jullie. Feit blijft, dat Van der Stoel door de koninklijke familie rijkelijk beloond is voor zijn inspanningen. Tot drie maal toe heeft het Hare Majesteit behaagd, enzovoort: Ridder in de Orde van de Nederlandse Leeuw, Commandeur in de Orde van Oranje-Nassau, Grootofficier in de Orde van Oranje-Nassau. En hij werd Minister van Staat.

Geheel onverwacht is Max van der Stoel gisteravond overleden, 86 jaar oud. Daarmee komt een einde aan het leven van iemand die een stevig stempel heeft gedrukt op zowel de nationale als de internationale politiek. Alles afwegend, kom ik tot de conclusie dat Max van der Stoel per saldo heel veel goeds heeft gedaan, op een kwaliteitsniveau waar het over- en overgrote deel van onze huidige politici en bewindspersonen bij lange na niet aan kan tippen. Hij ruste zacht.