Kou en Kachel. 1.

Het is hier goed koud.
Wij wonen in de bergen rondom Sarajevo, nu al anderhalf jaar. Het is hier een paar graden kouder dan beneden in de stad, ook dat nog. En vaak lijkt het in ons huis zelfs kouder dan buiten. Want het is een oud huis en oud rijmt niet voor niks op koud. Zou men onze leefruimte in termen van klimaatverschillen willen omschrijven, zeer toepasselijk binnen deze winterse context, dan is het huis te verdelen in twee gebieden: de Noordpool en Europa. Europa, dat is onze woonkamer en de slaapkamer. Deze kamers liggen op het zuiden, inclusief schitterend uitzicht op het besneeuwde dal. Daar heerst, met behulp van een houtkachel en een AEG –kachelkanon een weliswaar wisselend, maar naar believen toch redelijk warm klimaat. In Europa dienen wij ons te wapenen tegen de bittere kou van onze eigenste Noordpool: de keuken, de gang en de badkamer. Drie ruimtes op rij die netjes met de neus naar het noorden liggen, berg óp kijkend. Daar wil niemand heen, daar hoeft ook niemand heen, maar wij moeten. En vooral ik, moeder, met kook- en wasplicht. En dus draag ik nu al zo ongeveer vanaf eind oktober een gestaag groeiend aantal lagen wol over elkaar heen. En nog heb ik het koud.

De w.c. is uiteraard een niet te vermijden gebied op onze Noordpool. Als ik nodig moet stel ik mijn expeditie tot het allerlaatste moment uit, snel naar de badkamer, trek ik mijn vijf broeken razendsnel naar beneden, pers mijn plasje in de pot en hijs dan vliegensvlug alle vlaggen weer omhoog. Ook in de keuken is het goed toeven. Als ik daar met water werk (dat komt nogal eens voor), heb ik binnen vijf minuten stijve vingers en kan gewoon niet verder werken zonder risico van bevroren uiteinden. Met als gevolg dat de afwas zich tot het plafond opstapelt en ik om de twee dagen gedwongen ben om uren in de keuken te staan willen we ooit nog van een schoon bord kunnen eten. Waarna mijn weerzin tegen de kou zich soepeltjes vermengt met mijn afkeer van keuken, koken, afwassen en alle andere denkbare huishoudelijke rotklussen…

Ik kleed mij (binnen) dik aan. Die ervaring is een souvenir van vorig jaar, onze eerste winter in Bosnië. Het land verwelkomde ons toen met een van de ergste winters in twintig jaar, dat was heel geschikt. Hij begon ook zo lekker vroeg, begin november al.
Ik begon met een spuuglelijk wollen vest. Daar moesten gaandeweg twee charmante dikke wollen truien ónder. Niet zo heel veel later moest daar een gebreide lange rok bij, die óverigens weer óver twee maillots en één wollen legging heengingen. Ik vreesde het moment dat dit winterse stoeipakje niet meer afdoende zou zijn. En altijd als ik mijn kinderen vroeg of zij het niet ook zo koud hadden kreeg ik gelukkig een ontkennend antwoord. Ik was en ben, ook deze winter, godzijdank de enige koukleum in huis.

Voortaan moet ik maar een pit-stop maken onderweg naar de keuken of de badkamer: in de ijskast op de gang. Trek ik wel eerst mijn stoeipakje uit voor ik me daar invouw.
Anders wordt het te warm.