Een eindeloze rijstebrij met bruine suiker, daar begint het voor mij. Een week bij mijn grootouders, betekende dagelijks rijstebrij met bruine suiker. De eerste keer was het best lekker, lekker zoet. Geen groene vieze sliertjes, geen bittere smaken enkel te verduren om de vreemde reden van ‘het is goed voor je’. Later deed het me kokhalzen en spugen. Na die week pas leerde ik eten. Mijn oma at zelf in die hele periode niets, niets in het oog van een ander, tenminste.
Mijn tweede herinnering betreft een weegschaal, waar ik opgedwongen werd. Opgetild, door een manische oma, met een cijfermatig doel. Ik weet niet hoe oud ik was. Wel herinner ik me het gewicht. 27 kilo woog zij, 3 kilo minder dan ik. Oma was extatisch met het behaalde resultaat, maar omdat ze de beroerdste niet was, wist ze me nog wel te vertellen dat ik er beter van kon worden als ik het brooddieet zou volgen. De volgende dag leefde ik op bruin brood alleen, tot mijn moeder roet in het eten strooide en ik de hond rijkelijk bedeelde met onder de tafel geschoven restjes van hetgeen ik liever niet wilde eten. Die dag was ik voor het eerst te dik.
De volgende dag kwam omanorexia opnieuw langs, met een zak Marsen, voor de kleinkinderen. Gul deelde ze uit. Ik kreeg zelfs een aai over mijn bol, naast drie Marsen in mijn hand.
Oma zal zo’n zes jaar oud geweest zijn op het moment dat haar eigen moeder overleed. Oma kreeg als enig meisje in een gezin van zeven gemakshalve de huishouding op haar bord. Dagelijks kookte zij, deed de was en wat ze nog meer heeft moeten verdragen om een plekje in het bestaan te garanderen, dat zijn geen gedachten om graag bij stil te staan. Pas op 27-jarige leeftijd besloot ze dat het leven en haar lijf het hare was. Ze begon met vechten, door te lijnen. Met de discipline die ze zo jong haar oudere broers letterlijk met de paplepel had ingegoten, wist ze nu haar eigen lijf klein te krijgen. De Tweede Wereldoorlog moet in zekere zin een zegen voor haar zijn geweest.
Haar ‘geluk’, volgens de arts veel later pas, was dat ze pas zo laat begon met het mishandelen van haar lichaam. Ondanks het gruwelijke ondergewicht, wist ze haar lijf staande te houden. De twee omgeknoopte piepschuimen borsten hielden haar botten in het gareel. Wel presteerde ze het nog haar cholesterolgehalte op 9 te krijgen, waardoor ze bijna jong stierf aan een typische dikmenskwaal. Mijn oma, vol tegenstrijdigheden in een veel te mager, dichtslibbend vat. Zou het pure vettige galafzetting zijn geweest?
Een laatste beeld op het netvlies, is haar zelfgekozen sterfbed. Ze had besloten om niet meer te leven. Ze weigerde stelselmatig elke vorm van voedsel en vocht. Hoe het haar gelukt is om zonder gedwongen infusen eigenhandig te sterven, weet ik niet. Andere tijden, andere maatregelen, wellicht? Die laatste keer echter, schreeuwde ze met schorre stem om water. De dokter had ons verteld dat ze niet zomaar mocht gaan drinken, haar hart zou het niet gehaald hebben. Met een sponsje bevochtigde mijn moeder haar gebarsten lippen. Ze smakte, smeekte om meer, kreeg nog een sponsveeg en begon vervolgens te krijsen. Mijn moeder, de verraadster, de rotte appel van de dochters, mijn moeder was slecht en was altijd al slecht geweest en zou nooit goed worden. Dapper verstierf ze voort.
In die laatste dagen heeft ze mijn grootvader nog opgedragen hoe de crematie te regelen, welke muziek er gedraaid moest worden en wie wel en niet mocht komen. Zelfs liet ze hem voor haar ogen zijn kleding klaarleggen, die hij die dag zou moeten dragen. Ze stierf met een glimlach op haar gezicht, een tevreden mens. Alleen opa huilde in zijn gekozen outfit, om de vrouw, die niemand meer kon zien, behalve hij.
Ze had gewonnen.
11 reacties
Ma3anne · 7 juni 2006 op 09:10
De titel ziet er wat gezocht uit. Omanorexia, zoals je in de tekst zelf gebruikt, was voldoende geweest, denk ik.
Triest verhaal. Ik begrijp nu je reacties op eerdere columns beter.
wendy77 · 7 juni 2006 op 12:14
Ben het met Ma3 eens alhoewel ik het moeilijk vind hier op te reageren.
Het maakt in ieder geval indruk.
Dees · 7 juni 2006 op 13:23
Bedankt voor de tip! Het ziet er idd wat draconisch uit als titel.
Maar het wordt een serie een soort chronische kroniek over vreemde vogels die met elkaar te maken hebben.
Mosje · 7 juni 2006 op 13:38
Een chronische kroniek: chroniek?
WritersBlocq · 7 juni 2006 op 20:46
Mooi geschreven, volle vaart en stilte gingen hand in hand. Wàt een heftige erfenis zeg.
Li · 7 juni 2006 op 22:47
[quote]Maar het wordt een serie een soort chronische kroniek over vreemde vogels die met elkaar te maken hebben[/quote]
Ik kijk er naar uit.
Deze kwam behoorlijk aan. Anorexia is dus van alle tijden en bereidt zich steeds verder uit. Ik zie graatmagere meisjes uit groep 8 die elkaars dikke kont bekritiseren! Beangstigend vind ik dat temeer omdat een vriendin van mij aan anorexia is overleden.
Li
KawaSutra · 7 juni 2006 op 23:40
Ja, dat komt aan. In tegenstelling tot oma. Triest als een mens zijn laatste seconden verkwist aan haat. Wel weer een goed leermoment, hoe het dus niet moet.
Knap geschreven Dees.
sally · 8 juni 2006 op 00:53
Best wel indrukwekkend.
Het deed me denken aan mijn eigen oma die ook zo mager was en de hele dag in beweging. Calorieën verbruiken misschien? Ik weet het niet. Maar het zet me wel aan het denken.
Mooi stukje Dees!
liefs
Sally
Anne · 8 juni 2006 op 13:38
Dag Dees,
Op de eerste plaats dit: graag meer van deze kronieken, maar dat komt begrijp ik wel goed.
Op de tweede plaats dit. Voor mij lopen in dit stuk twee lijnen door elkaar heen waarvan er een naar mijn idee niet voldoende wordt uitgediept waardoor juist de andere ook minder zeggingskracht krijgt. Namelijk: die verhouding tussen jou en je oma, hoe en wat; het effect op jou, voor zover je dat begreep als kind, van haar ziekte, welke rol je moeder erin speelde.
In je stuk stip je die zaken aan, maar meer ook niet terwijl de toon en de schrijfstijl eigenlijk om verdieping roepen. Met andere woorden: of een portret van je oma, of een kort verhaal waarin meer zaken aan de orde komen. Misschien moet er maar eens een korte verhalen-site bij. Of is die er al?
Hoe dan ook, ik heb je stuk graag gelezen. Zelf ook bekend geweest met anorexia, had geen idee dat die ziekte al zo veel langer bestaat. Dat de ziekte gaat over hervinden van zelfbeschikking en macht over eigen leven; helemaal waar.
Anne.
Dees · 8 juni 2006 op 16:59
Heb er nooit bij stilgestaan dat die ziekte voor velen iets nieuwers is, al wist ik dat eigenlijk ook wel. Ze was trouwens ook niet de enige. Mijn zus heeft er onderzoek naar verricht een aantal jaren geleden en er waren meer. Ook in die extreme mate als omanorexia, een lijf kan heel wat hebben. Juist toen ook, omdat er niemand was die er iets aan deed, blijkbaar. Maf trouwens, als je foto’s van vrouwen uit die tijd bekijkt leken ze allemaal sprekend op elkaar.
@Li, dat moet pijn doen.
@WB, valt wel mee in vergelijking met omanorexia’s kinderen.
@Kawa, ja zo en erger heb ik er ook lang over gedacht en in zekere zin soms nog wel.
@Anne, eigenlijk voelt het schaamteloos om een verhaal zo te jatten. Het is pas in de laatste plaats mijn verhaal, flarden door kinderogen. Daarvoor is het het verhaal van mijn moeder en daarvoor dat van mijn oma. Ik heb hier gekozen voor een tussenvorm, waarbij oma en in zekere mate mijn grootvader en mijn moeder als figuranten dienen in mijn verhaal, maar idd zonder het goed door te zetten, al had ik dat zelf niet door. Ik moet ook eerlijk zeggen dat als iemand van mijn familie hier zou meelezen, ik dit verhaal niet geplaatst zou hebben. Maar het heeft daardoor wel iets halfslachtigs. Pondje gehakt half om half.
Dat je nu weer mijn voet op de rem ziet en benoemt waar ik em zelf eigenlijk al tot blinde vlek had gemaakt, tsja, je bent me er eentje 😉
Lang verhaal, maar mn bedankt voor reacties en Anne voor je tip / oplettendheid.
Dees
KingArthur · 8 juni 2006 op 23:28
Ben benieuwd weer er nog meer gaan volgen in deze chroniek.