Luxe kerststal

In de kribbe van onze kerststal ligt een teddybeer.
Een vondst van mijn kinderen. Zonder bijbedoelingen, want dat zou u, na de onwaarschijnlijke gebeurtenissen in Soedan, mogelijk kunnen denken. Nee, dit teddybeertje ligt al jaren bij ons onder de kerstboom.
Een lief, klein, afgelebberd, kaal teddybeertje.
Nog nooit in de was geweest. Met een roze zwembroek aan.

Maria is een barbiepop met lange blonde haren. Met strak vormgegeven tietjes en een prachtig stel benen. Eerlijk gezegd ziet zij er niet naar uit dat ze nog maar net bevallen is van een goddelijk wereldburger in spé. Zij zit, in haar strakke zomerjurkje, op een houten poppenstoeltje naast de kribbe. Een beetje mooi te wezen. Met de blik op oneindig.
De kribbe is gemaakt van een bruin geverfde schoenendoos, met een bedje van stro op de bodem. Jozef is dit jaar een “Action Man”. Een pop met een zwart masker voor zijn gezicht en met een huiveringwekkende mitrailleur op zijn arm.
Hij leunt achteloos op Maria. Moet ook wel, want anders dondert ‘ie om.

Tegen deze Jozef in onze kerststal heb ik nog wel even geprotesteerd.
Ik vond het niet kunnen. Jozef was tenslotte een alleraardigste timmerman, een man van goed vertrouwen, en liep zeker niet met wapens rond. “Als hij ooit met iets heeft rondgelopen, dan was dat met een ezel”, trachtte ik mijn kroost te overtuigen. Ik verloor mijn strijd hopeloos. Er waren geen andere mannelijk uitziende poppen in huis, dus…. Ik was gauw uitgepraat.
De drie wijzen uit het oosten worden uitgebeeld door een grijze rat, een lichtblauwe olifant en de lievelingsaap van mijn dochter. De herders zijn wat klein uitgevallen. Zij zijn vertegenwoordigd door een leger van playmobiel-poppen, dat zich rondom de kerststal heeft verzameld. Een indrukwekkend schouwspel kan ik u zeggen. Onze kerststal. Een heilige plek in onze woonkamer. Met veel liefde en zorg bijeen gerommeld.

Het kan zijn dat ik er jarenlang aan voorbij ben gelopen, maar enige weken geleden ontdekte ik, tijdens een bezoekje aan een speelgoedwinkel, iets wonderbaarlijks.
Met grote, zwartgedrukte, schreeuwende letters werd een kersvers artikel aangeprezen: NIEUW! LUXE KERSTSTAL! Voor slechts 24, 95 euro!

Bij het zien van dit artikel, maar vooral bij het lezen van deze opmerkelijke begrippencombinatie, moest ik even slikken. Luxe kerststal…
Nadere bestudering van de inhoud wees uit dat de luxe zich beperkte tot een sterretje dat echt licht geeft en een muziekdoosje dat enkele kerstliedjes laat horen. Het was geen kerststal die, want die associatie kreeg ik, met luxe artikelen, zoals een afwasmachine en televisie, was ingericht. Ik haalde weer opgelucht adem. Maar toch. Luxe kerststal… Degene die dit bedacht heeft moet het spoor volkomen bijster zijn geweest. Met wat voor idee groeien kinderen dan op? Alsof het voor Jozef en Maria een pretje was om in een tochtige stal de nacht te moeten doorbrengen. Om in die barre omstandigheden een kind te baren. Luxe kerststal…in één klap wordt hiermee de heilige sfeer van het kerstfeest te niet gedaan.

Of, en dat vraag ik mij nu af, staat deze luxe kerststal niet symbool voor de manier waarop het kerstfeest tegenwoordig wordt gevierd? Heeft de soberheid, waarmee het oorspronkelijk kerstverhaal is doordrenkt, niet al lang geleden plaatsgemaakt voor luxe en heidens vertier? Bij het opschrijven van deze prekerige gedachten voel ik mijzelf als de boze dominee die, toen ik als kind des zondags verplicht naar de kerk moest, zijn schaapjes op dezelfde manier wakker hield. Met brullende uithalen en lange stiltes.
Met dodelijke, schuldopwekkende vragen.
Wat dat betreft is er niet veel veranderd, moet ik constateren.
Behalve dat een bezoekje aan de kerk voor mij al lang geleden is.
En dat ik nu zélf degene ben die deze vragen stel. Niet de dominee.

Elk jaar, moet ik schoorvoetend toegeven, stel ik mijzelf deze vragen opnieuw, bedenk ik mij nu voor het eerst. Vorig jaar was een veel te dure kerstboom de aanleiding. Dit keer een luxe kerststal. En volgend jaar zal zich zonder twijfel weer iets anders openbaren dat mij confronteert met de teloorgang van het oorspronkelijke kerstverhaal.
Waarover ik mij dan wederom hevig zal gaan opwinden.
Maar waar ik feitelijk niets mee doe.
Het komt niet in mijn hoofd op om de kerstdagen ook eens echt op een andere manier inhoud te geven. Bijvoorbeeld door de centrale verwarming uit te zetten of zoiets.
Of om erwtensoep uit te delen aan de daklozen.
Om daadwekelijk iets van die soberheid van het kerstverhaal te ervaren.
De soberheid die het verhaal zo mooi maakt.

Deze nieuwe gedachten zal ik tijdens de komende kerstdagen maar eens op mij laten inwerken. Misschien dat we volgend jaar de Kerst dan eens anders gaan vieren.
Ik zal hier aan denken als ik op eerste Kerstdag mijn glas rode wijn hef op Jezus.
Op Jezus de teddybeer, liggend in zijn schoenendoos. Knus onder onze kerstboom.

Bender, 19 december 2007