Mensen Plezieren of Niet?

Als je wilt kun je jezelf net zolang van alles en nog wat blijven afvragen, totdat je er behoorlijk van in de war of van streek raakt. Neem, bijvoorbeeld, de stelling dat je met de hoed in de hand komt door het ganse land. Dat zou dus zoveel moeten inhouden als : wees aardig en vriendelijk tegen iedereen en je zult het ver schoppen. Mooi en waar, allemaal, natuurlijk. Maar als je erover denkt, kunnen pogingen om andere mensen te plezieren en aardig tegen hen te zijn je goed in problemen brengen en je van je zelfrespekt en gemoedsrust beroven. Uit eigen ervaring weet ik dat je altijd wel mensen hebt die iets als geweldig ervaren, en even verder weer anderen die het maar niks aan vinden. Ik was ooit radio- en televisie presentatrice in Suriname, en kreeg constant deze gemengde signalen vanuit het publiek: complimenten aan de ene kant, en fronsen aan de andere. Ik ben daarom een grote fan geworden van Otis Redding’s liedje Sitting on the Dock of the Bay waarin hij zingt: “I can’t do what ten people tell me to do, so I guess I’ll remain the same!” Dat is, voor mij, nu een mens dat een uitspraak doet uit pure frustraties. Zo erg zelfs, dat hij besloten heeft niks anders verder te doen in zijn leven dan te zitten op de haven en te kijken naar binnen- en uitvarende schepen. Rust en vrede.

Nu is dit misschien ook wel weer een uiterste: iets dat pas gaat spelen als je teveel mensen hebt willen plezieren en jezelf te ver hebt weggecijferd. En misschien moet ik hieruit dus begrijpen dat je niets te ver moet doorvoeren. Maar hoe ver, precies, is té ver? Wie en wat bepaalt dat? De omstandigheden? Je gevoel? Het belang dat je hecht aan de uitkomst van een kwestie? Tijd? Financien? Of een samenstel van factoren?

Mensen die iedereen een genoegen willen doen hebben één groot probleem: ze hebben ook moeite om anderen pijn te doen. Ze doen zichzelf liever te kort dan anderen ongelukkig te zien. Vooral als die anderen hen na aan het hart liggen. En ze eindigen dan vaak met fatala aandoeningen als een hartaanval, een hersenbloeding, een maagzweer als ze geluk hebben, of, als ze echt nuchter genoeg zijn: alleen maar een hele stapel ongerealiseerde dromen. En dat alleen maar omdat de anderen in hun leven daar niet blij om zouden zijn! Wat een toestand, he? Herkent u zichzelf hierin? Misschien wel!

Of misschien bent u juist één van die mensen die door schade en schande geleerd hebben dat je in dit leven voor jezelf moet kiezen, hoezeer dat anderen soms ook zal pijnigen. Als u er zo eentje bent, dan verdient u een pluimpje. U zult misschien nooit de medaille voor onbaatzuchtigheid, eindeloze lieflijkheid en mededogen krijgen, maar u zult wel gezonder zijn! En per saldo warempel misschien nog gelukkiger ook! U kunt zichzelf loven om het feit dat u de basis principes van het leven heeft begrepen.

Maar hoe zit het dan met die zogenaamde people-pleasers? Die mensen die altijd het belang van hun familie, geliefden, of kinderen voorop stellen? Waarom doen ze dat eigenlijk? Wel, volgens mij is dat simpelweg omdat ze beseffen dat ze niet gelukkig kunnen zijn in de wetenschap dat ze iemand anders ongelukkig gemaakt hebben. Het tast hun gemoedsrust aan, en daar houden ze niet van. Geloof het of niet: ze zijn net zo egoistisch als elk ander, alleen werkt hun egoisme op een manier die voor de wat minder gekompliceerde typen onbegrijpelijk is. Ze gaan letterlijk door een hel van tweestrijd. Ze zijn de verpersoonlijking van wat Abraham Lincoln, een der grote presidenten van Amerika uit de 19e eeuw, eens zo bedachtzaam stelde.

Op zekere dag reed Lincoln over een brug in zijn door paarden voortgetrokken koets. Hij wierp een blik uit het koetsraampje, en zag iets dat hem in de typische tweestrijd bracht, die voor een people pleaser zo kenmerkend is. Hij vocht er een tijdje mee, dacht aan zijn druk schema voor de dag, maar beval de koetsier een eindje verder toch om te stoppen, de koets te keren, en terug te rijden naar de brug. Daar stapte Lincoln uit, rolde zijn broekspijpen over zijn lange benen op tot de knie, en waadde het water in. Hij redde daar een aantal biggetjes die vochten om hun leven van een gewisse dood. Hij legde de biggetjes terug bij hun moeder die klaaglijk en machteloos had zitten knorren toen ze zag wat er gebeurde, stapte daarna druipend in de koets, en beval de koetsier de weg te vervolgen.

Toen de koetsier hem, bij het witte huis aangekomen, komplimenteerde over zijn onbaatzuchtig gedrag antwoordde Lincoln dat er niets onbaatzuchtigs aan zijn optreden was geweest. Hij zei, “Ik deed het voor mezelf. Als ik die biggetjes niet had gered nadat ik hun lijden eenmaal gezien had, zou ik vannacht, en misschien vele andere nachten, niet hebben kunnen slapen vanwege mijn knagend geweten. Nu kan ik me tenminste verheugen op een rustige nacht. Ik deed het dus, mijn waarde broeder, uit zeer egoistische motieven. Ik deed het voor mijn geweten!”

En zo is het met people-pleasers: een gewetenskwestie die bepaald wat ze doen en wat ze laten. Ze willen misschien best bepaalde keuzen maken, maar zien zo erg op tegen de langdurige somberheid en schuldbewustheid van een daad, dat ze het maar achterwege laten en dan maar een leven van middelmatigheid leiden. Ze zijn liever ongelukkig, maar met een rustig geweten, dan dat ze gaan voor wat ze willen met een kans op verzuring van het genot door schuldgevoelens.

Klinkt dat u bewonderenswaardig of afstotend in de oren? Of gewoon heel bekend?
Ach, als u er eentje bent, zo’n people-pleaser, dan kunt u er verdraaid weinig aan doen. U zult misschien door de jaren heen, met het ouder worden, wat meer voor uzelf gaan kiezen. Het zal veelal ook afhangen van factoren als uw werksfeer, uw mate van religieuze betrokkenheid, en de algehele cultuur waarin u bent opgegroeid. De mate waarin u het fenomeen van anderen tevreden willen stellen ontgroeid heeft veelal te maken met de ervaringen die u opdoet. Mensen in leiding gevende posities zullen al gauw leren dat ze soms hard moeten zijn. Mensen die niet tot een bepaalde kerk behoren zullen misschien ook minder geneigd zijn zichzelf tot het maximale te ontzien om ’s anderen wil. En mensen iuit rijkere gebieden van de wereld zullen ook een wat meer zelfzuchtige houding hebben dan diegenen die uit de minder ontwikkelde regio komen, waar gevoelens van eenheid en familie belang nog een grote rol spelen.

Eén ding is echter wel het opmerken waard: people-pleasers zijn ook mensen. En u leeft hier en nu. Er zijn bepaalde beslissingen in uw leven die u zult moeten nemen, ongeacht of u daarmee de meest geliefde persoon in uw leven kwetst. Want, hoe het ook zij: u mag van geen ander meer houden dan van uzelf. En soms is niets de moeite van het opgeven van je dromen waard. De keus ligt aan u.