Mobieltjes van Congo

Afrika bestaat eigenlijk niet uit landen. Al sinds de Portugezen daar huis gingen houden in de 15e eeuw is het volksverhuizing op volksverhuizing, al 6 eeuwen lang. Eind 19e eeuw hebben de West Europese overheersers onderling de gebieden herverdeeld en lukraak grenzen getrokken; volkeren doormidden klievend en samenvoegend. Het ligt nogal voor de hand dat dit niet helemaal lekker gaat samen. Ergens is het een populaire maar knap smerige truc om vervolgens te gaan lopen mekkeren over zaken als; democratie, rechtstaat, goed bestuur en mensenrechten. Wat moet een regering van zo’n land nou als ze helemaal geen volk heeft? Het valt prima te verkopen voor de eigen Westerse Toko die landen onder druk te zetten met ontwikkelingsgeld en handelsafspraken. Tenslotte is het een puinhoop daar en ons systeempje werkt hier zo in elk geval een stuk beter dan wat ze in donker Afrika hebben. Toch hoef je er niet raar van op te kijken dat je dan “leiders” krijgt die het wel best vinden en vooral geweld gebruiken om hun eigen harem op te bouwen.

In Congo is iets meer aan de hand dan alleen dat. Prinses Mabel vertelde woensdag dat handel in goud en diamanten de burgeroorlog financieren, maar het volgende verhaal is iets duidelijker. In onze techno samenleving gebruiken we allerlei speelgoed wat foefjes uit kan halen zonder dat er een snoer aan vast zit. Vooral duur spul waarvan je graag hebt dat het betrouwbaar is heeft daarvoor kleine batterijen nodig die liefst lang meegaan en veel stroom leveren. Zo’n accu wordt niet meer gemaakt met elektronische schakelingen maar met metaalpoeder met bijzondere eigenschappen. Dat spul wordt gewonnen als erts en is zeldzaam en duur.

Inderdaad, een kwart van de wereldvoorraad bevind zich in de vulkanische grensstreek van Congo met Ruanda, een lap grond pakweg zo groot als Nederland. De mensen die het verhandelen komen niet uit Congo, want daar is al jaren een burgeroorlog tegen een dictator aan de gang en dus chaos. Hun buren weten de boel beter te organiseren. Ze ronselen mensen om in dat onherbergzaam gebied aan de loop van een geweer dat erts uit rivierbeddingen te bikkelen. Om die slaven te eten te geven wordt alles wat los en vast zit afgeschoten waaronder de beschermde berggorilla. Voor de logistiek is het wel zo handig het plaatselijke oerwoud te trimmen en zo een van de grootste longen van de aarde te verstikken. Omdat dergelijke gasten geen arbeidsloon hoeven te betalen en ook niet aan een CAO gebonden zijn is de verkoopprijs van dit spul relatief schappelijk te noemen. Tja en waar komen die wapens ook weer vandaan?

Deze praktijk is al heel lang bekend en in België, de vroegere baas daar, bestaat ook een vereniging om toe te zien op eerlijke handel van dat erts. Dit erts heet Coltan en het wordt, zoals wel viel te raden, zoal gebruikt in laptops, digitale camera’s en mobieltjes. Een prima idee van die club van Mabel is om bedrijven te bewegen de herkomst van hun grondstoffen te publiceren. Net als bij keurmerken en codes bij voeding kan een klant dan zijn eigen verantwoording nemen door bepaalde merken niet te kopen. Dit verhaal maakt ook duidelijk waarom inzamelingsacties voor afgedankt techno spul zinvol zijn. Van mij mogen kranten ook wel aan informatie gaan doen door dergelijke verhalen te publiceren.