Occupy the world

De Occupy-beweging breidt zich steeds verder uit en omvat wereldwijd al enkele miljoenen mensen. Alhoewel de media – ook de reguliere – steeds minder om deze spontane beweging heen kunnen, wordt ze nog vaak gebagatelliseerd en gemarginaliseerd. Zeker ook in Nederland. Zo heeft minister Schippers de Occupy-beweging in Nederland getypeerd als bestaande uit een aantal werklozen, die beter aan het werk zouden kunnen gaan om de welvaart te ondersteunen. Deze tendentieuze uitspraak strookt niet met de werkelijkheid. Ten eerste komt de term “werkloze” zeer denigrerend over. Ik zou liever spreken van “burger, die er voor gekozen heeft om geen betaald werk uit te voeren.” In mijn observatie werken bijna alle Occupiers in de diverse tentenkampen (en daarbuiten) veel harder dan de meeste ambtenaren en collega’s in andere sectoren waarmee ik in mijn arbeidzame leven de afgelopen 30 jaar heb samengewerkt.

Bovendien wordt het beeld geschapen dat de Occupy-beweging slechts zou bestaan uit de paar honderd tenten, die op de diverse kampen zijn opgezet en de bewoners ervan. Niets is minder waar. De kampen vormen slechts het topje van de ijsberg. De bejaarde vrouw van 76, die vraagt op welk gironummer zij en haar kerkkoorvriendinnen een donatie kunnen storten slaapt niet op het kamp. De drukke ondernemer, die €5.000,= heeft gestort om de internetsite in de lucht te krijgen slaapt er ook niet. De vrouw met haar twee kinderen die regelmatig een pan soep komen brengen, brengen de nacht ook in hun eigen bed door. Het zijn wel allen Occupiers! Het zijn gewone doorsnee-burgers die begrijpen dat het huidige socio-economische systeem niet deugt en hebben besloten om in actie te komen. De Occupy-beweging in Nederland en haar achterban bestaat al uit vele duizenden ontwaakte burgers en hun aantal groeit dagelijks. Een ieder speelt hierin zijn eigen rol. De bewoners van de tentenkampen vervullen een hele belangrijke rol. De tentenkampen vormen het symbool van de beweging en zijn de fysieke ontmoetingsplaats voor de gelijkgestemden. Ik heb zeer veel respect voor de mensen die ervoor gekozen hebben om deze belangrijke rol te vervullen: kamperen onder zware weersomstandigheden met beperkte voorzieningen. Zij vervullen de gidsfunctie.

Van het kamp op het Beursplein in Amsterdam wordt de onterechte indruk gewekt dat het bestaat uit een stelletje zwervers, junks en dronken Polen. Je kunt het ook anders bekijken. De Occupy-beweging is gastvrij. Iedereen is welkom om er te slapen en mee te eten. Gratis! In plaats van het kamp te stigmatiseren zou de samenleving hier een voorbeeld aan kunnen nemen. Gastvrijheid is soms ver te zoeken in ons land waar volledig aangepaste vluchtelingen zonder pardon het land uit worden gebonjourd.

“Wat wil Occupy nu eigenlijk?” “Waar staat Occupy voor?” zijn veelgestelde vragen. Ik zie drie elementen.

1. Bewustwording; het blijkt dat nog lang niet iedereen in de gaten heeft dat het huidige systeem niet deugt. Dat het huidige systeem niet eerlijk is en dat de verdeling van de rijkdom van de aarde volstrekt ongelijkmatig plaatsvindt. In eenvoudige jip- en janneketaal en liefst met sprekende voorbeelden (Griekenland, schuldenproblematiek, bankencrisis, bonuscultuur, etc) kan dit aan het grote publiek worden verduidelijkt. Het gaat hierbij om het grote plaatje. Vaak verzanden discussies in technische details, een tactiek die natuurlijk ook door de politiek dikwijls wordt gebezigd om de aandacht van de werkelijke problemen af te leiden. Leg vooral de verbanden en schets the bigger picture.

2. Verantwoordelijkheid nemen; het systeem is niet iets wat ons overkomt. Net zoals geldt:”De maatschappij, dat ben je zelf!”, geldt dat het systeem een optelsom is van alle individuen die erin participeren en hun handelingen. Iedereen is dus hoofdelijk verantwoordelijk voor de instandhouding van dit systeem. Indien je je realiseert dat dit systeem niet deugt, niet rechtvaardig is, dan is het je PLICHT om in actie te komen. Zo niet, dan verzaak je je (morele) verantwoordelijk en ben je medeplichtig aan de uitwassen ervan. De Occupy-beweging heeft de verantwoordelijkheid opgepakt en nodigt iedereen uit om ditzelfde te doen. De Occupy-beweging beschikt over kennis en hulpmiddelen om hierbij ondersteuning te bieden.

3. Angst wegnemen; de meeste mensen draaien mee in het systeem uit angst. Eventueel bewust, maar meestal onbewust. Angst dat het in de toekomst minder goed zal gaan. Angst dat je verliest wat je nu hebt. Je inkomen, je goede gezondheid, je (gepercipieerde) onafhankelijkheid, een dak boven je hoofd, het aanzien dat je geniet, etc. Hierdoor zoek je naar zekerheden en neem je het verlies van je werkelijke vrijheid op de koop toe. Het is deze angst waardoor de meeste mensen in dit systeem blijven zitten. De angst van de huisvader dat hij zijn hypotheek in de toekomst niet meer kan betalen; de angst van de bankdirecteur dat zijn bonus volgend jaar minder is waardoor hij zijn Jaguar S-type moet inruilen voor een Skoda Superb. De angst dat je niet meer aan de bak komt als je een jaar een sabbatical neemt. Hoe meer je bezit, hoe groter de angst om dit kwijt te raken. Het is niet voor niets dat de meeste Occupiers niet zoveel te verliezen lijken te hebben, zij hebben minder angst en kunnen als leiders fungeren om de angst bij de grote middenklasse te helpen wegnemen. De tegenhanger van angst is vertrouwen. Vertrouwen dat je zult ontvangen wat je nodig hebt. Dit vertrouwen geeft vrijheid. Geeft je vrijheid om je hart te volgen. Je hebt veel minder nodig dan je vaak denkt. Hamsteren en buffers aanleggen zijn nauwelijks nodig. Materiële zaken om je heen verzamelen om je status te verhogen is al helemaal niet nodig. Als dit vertrouwen toeneemt, neemt ook de bereidheid om uit het systeem te stappen om iets nieuws te beginnen toe

Het is ook uit angst dat men de zaak “onder controle” wil houden. Met planningen, programma’s en beloftes wil men de toekomst vastleggen. Zekerheden inbouwen. Oplossingen formuleren. De Occupy-beweging heeft dit voor een groot deel losgelaten. Er is geen programma. Er worden geen oplossingen geschetst voor een nieuwe samenleving. Er is vertrouwen dat als er een oplossing nodig is, dat deze dan gevonden wordt. Dit gaat niet vanzelf, er zal hard voor gewerkt moeten worden, net zoals er nu in de tentenkampen hard wordt gewerkt. Maar de oplossingen zullen zich altijd aandienen, op het moment dat ze nodig zijn. En wellicht als houvast, er is in het verleden geen enkele revolutie geweest, waarin men tijdens de revolutie wist hoe de nieuwe samenleving eruit zou zien. En toch is altijd uit de puinhopen en de as van het oude iets nieuws herrezen. Heb vertrouwen.