Papa’s sloffen

Dat het verlies van een van zijn kleindochters mijn vader zwaar heeft aangepakt, zie ik aan de dofheid van zijn ogen en de diepe wallen er onder. Zijn in de winter altijd al gelige teint kleurt nu bijna naar oker. Het lijkt ook of hij kleiner is geworden. Hij ervaart naast zijn eigen verdriet heel sterk dat van zijn dochter en schoonzoon en misschien weegt dat nog meer. Ik voel dat ook in die tijd. Opeens besef ik scherp wat onherroepelijk betekent. Onomkeerbaar.
Het lijkt of ik definitief mijn onschuld heb verloren, het gevoel van veiligheid waarmee ik nog argeloos in het leven stond.

Wel geeft het papa troost, dat hij nu twee kleinzoons heeft en met de oudste, die intussen bijna vier is, gaat hij graag af en toe op stap. Tijd heeft hij in overvloed en het geeft hem wat afleiding, want ook met zijn carrière loopt het bepaald niet soepel. Al een paar jaar is hij werkeloos thuis. Hij probeert echt van alles om aan het werk te komen, maar het lukt niet. Halverwege vijftig is toch nog lang niet oud, maar de arbeidsmarkt heeft hem op die leeftijd blijkbaar al afgeschreven.
Hij is een schaduw geworden van mijn vroegere man-van-de-wereld-vader die met glanzende ogen verhalen vertelde over zijn zakenreizen, terwijl wij aan zijn lippen hingen en er nooit genoeg van konden krijgen.
Nu doet hij de boodschappen, kookt geregeld en zit overdag uren met mijn moeder te kaarten of kruiswoordpuzzels op te lossen. Spelletjes die wij normaal gesproken alleen op zondag met hem samen deden.

Over hun huwelijk lijkt een ongewone rust te zijn neergedaald, voor zover ik daar over kan oordelen, want ik woon niet meer thuis. Maar zo voelt het wel als ik bij hen op bezoek ben. Wonderlijk, omdat wij in het verleden zo ontzettend veel heftige ruzies hebben meegemaakt. Die verliepen volgens een vast patroon, ongeacht waar het over ging. Op een bepaald moment, het heftigste stadium, werd er altijd familie uit de kast gehaald. Daar kon je gewoon op wachten. De broer van mijn vader die niet deugde en dan meteen daar bovenop van de tegenpartij geheid de broer van mijn moeder waar ook van alles mis mee was. Alleen de volgorde wisselde. Een treurig pingpongspel zonder winnaar.

Op mijn vijftiende heb ik daar op een gegeven moment zó helemaal genoeg van, dat ik voor hen ben gaan staan met de woorden:‘ En nou houden jullie allebei meteen op, of ik loop weg en ik kom nooit meer terug’. Ze zijn zó perplex, dat ze meteen stoppen. Maar ja, zo’n stunt werkt ook maar één keer. Mijn jongere zusje heeft dat tafereel nooit vergeten en mij er jaren later aan herinnerd.

Maar nu is het wat dat betreft dus rustiger.
Met een vriend probeert mijn vader uiteindelijk na alle vergeefse sollicitaties, een nieuw bedrijfje op te zetten en hij gaat daarvoor naar Amerika. Later horen we dat hij in het vliegtuig daarheen heel erg beroerd geworden is. Maar het is na een uurtje weer voorbij. Een paar weken later vertelt hij het langs zijn neus weg en hij wil er verder absoluut geen aandacht aan schenken.

Onze nieuwe baby is een gezond en gemakkelijk kind. Tussen kerst en oudjaar gaat hij met zijn grotere broer bij mijn ouders logeren omdat wij naar een bruiloft moeten. Zij vinden dat heel leuk en voor ons is het heerlijk om er na zwangerschap en eerste weken zorg een paar dagen tussen uit te zijn. Als we de kinderen op komen halen en met de hele mikmak weer naar huis vertrekken, loopt papa even mee naar onze auto. Op zijn kale bruine sloffen, de achterkanten platgetrapt, zijn broek als altijd een tikje afgezakt, staat hij daar in het licht van een lantaarn. Een dikke sigaar hangt op zijn lip, wat we grappig vinden, want hij rookt eeuwig sigaretten en echt nooit een sigaar. Hij houdt zelfs een half glaasje whisky in zijn hand, terwijl hij bijna nooit alcohol drinkt… Bij het wegrijden zwaaien we naar elkaar via de achterruit van onze auto. ’Daaaag opa!’, roept oudste zoon nog enthousiast, als hij allang uit zicht is. Daarna heb ik even een vreemd gevoel, dat ik snel wegduw.

Het is de laatste keer dat ik hem levend heb gezien. Een paar dagen later worden we om vijf uur in de ochtend gewekt door het schrille geluid van de telefoon. Echtgenoot neemt hem beneden op. Even later staat hij lijkwit in de deuropening. ’Je vader’ zegt hij alleen.
We brengen als in trance, het oudste kind bij de buren, de baby gaat mee naar mijn ouderlijk huis. Snel rijden we het nog slapende dorp uit, onder de bomen door die zo feestelijk bloesemden toen we vier jaar eerder op het zelfde vroege uur naar het ziekenhuis reden voor de geboorte van ons eerste kind.

Wat een contrast. De bomen zijn nu kaal en het is koud en mistig winterweer. Alles is grauw en zo voelt het van binnen ook. Er zit matglas tussen mij en de wereld. Wat is er moeilijker te vatten dan de dood? Het definitief weg zijn van een unieke persoon? De wereld, mijn wereld is definitief veranderd.
Hoeveel gedachten kunnen er in een half uur door je heen gaan? Hoeveel verschillende gedachten en hoeveel dezelfde?
Thuis aangekomen, blijkt mijn vader daar al niet meer te zijn. Mijn moeder, vreemd kalm, maar waarschijnlijk eerder murw, heeft hem al laten weghalen door een begrafenisondernemer.
Het is nauwelijks te bevatten.
Ik ben bijna zevenentwintig en in deze nacht met een schok een generatie opgeschoven. Tussen de dood van mijn moeder en mijn vader zit twintig jaar.

In de keuken staan voor de koelkast papa’s platgetrapte sloffen. Ze zijn van een ondefinieerbare kleur bruin leer, met kronkelende kraaksporen als de landkaart van zijn leven. De vorm van zijn voeten staat erin afgedrukt.
Zij dragen het stempel van een episode en geven dit laatste hoofdstuk naam.