Pappa

Daar zit je dan pappa, in je rolstoel. Vroeger had je ook een karretje met wieltjes en jouw mamma duwde je. Denk ik. Nu duwt mijn mamma jou. Zij, sprankelend en vol leven en jij, met je uitgeputte lijf dat om genade schreeuwt; je bent gehuld in een niet passend harnas waaruit je maar op een manier kunt ontsnappen. Tot die tijd zijn jullie onafscheidelijk, vind ik je zielig, maar na die tijd reist jouw ziel verder. Drieënzestig van jouw negenenzeventig jaren breng je manoeuvrerend door. Je leven werd geregisseerd naar gelang je lijf het toeliet en nog steeds leidt het je rond, in alsmaar kleiner wordende kringetjes. Van de badkamer naar de woonkamer, van de knutselkamer naar de eettafel zijn ondernemingen waar ik badend in het angstzweet en als aan de grond genageld bij stilsta, terwijl jij je in het zweet werkt.

De verlammingsverschijnselen van de polio die jou in de Jappenkampen bijna fataal werd toen je als zestienjarige jongen in het mannenkamp werd afgebeuld, zijn teruggekomen. Dat gebeurt bij een op de zoveel gevallen, en jij bent zo’n geval. Hoe, wanneer en welke spieren er precies buiten spel worden gezet weet niemand, maar dàt het gebeurt staat vast.

Duiken was je hobby, omdat het gewichtloze van het water je tijdelijk bevrijdde van pijn. In bad stappen lukt je allang niet meer en naar het zwembad gaan durf je niet met je verminkte lichaam. Hoe wij daar ook tegen protesteren, je proberen te motiveren, je doet het niet.
Zou ik het doen?

Je werd gevraagd om beroepsduiker te worden bij de brandweer, maar je bedankte. Geen lijken meer voor jouw netvlies – die had je in de kampen al teveel gezien – dus bleef je professioneel levende beelden vastleggen als fotograaf. Je wrong je in allerlei bochten om juist dat beeld vast te leggen waar jij trots op was en je werkgever rijk van werd, of werkte je rot in de doka die de huidige ARBO-regels niet overleefd had.

Fotografie is nog steeds je lust en je leven. Met je net aangeschafte tweedehandse, oeroude en loodzware maar perfecte camera heb je laatst vanuit je rolstoel foto’s gemaakt. Letterlijk en figuurlijk naar buiten geduwd door mamma kwam, zag, en overwon je: de beelden zijn van een perfectie waar mensen zoals ik alleen maar van kunnen dromen. Jij zit er kwetsbaar bij, maar de fotograaf in jou staat als een huis en buiten dat is je fotografische geheugen niet te evenaren.

Sinds kort word je behandeld in de pijnpolikliniek. Eerst veroorzaakt de behandeling nog meer pijn, maar over een paar maanden moet het beter zijn. Als het goed is tenminste. En anders?
Ik sprak je vanavond en vroeg ernaar, maar je gniffelde het weg. Je zei dat als je stil zou staan bij de pijn die je voelt, deze ondraaglijk is. En hij moet gedragen worden, door jou.

Hoe kan het toch pappa, dat je niet verzuurt, maar juist milder wordt? Dat je laatst een lief complimentje maakte over een simpele broek die ik droeg, gewoon zomaar?
Vroeger was je hard, verbitterd, en toen kon je nog best veel, maar uit het niets lieve dingetjes zeggen lukte je niet.

Ben je aan het berusten? Zo ja, hoe dan, in jouw situatie? Ik hoop er nooit met mijn kop bij te kunnen, want dat zou betekenen dat ik met je mee kan praten. Het is al meer dan verschrikkelijk om jou zo te moeten zien, met mamma, die wel alles kan maar ook gebonden is.

Thuiszorg, taxi’s, alles is geregeld. Maar regelmatig val je om, of uit je bed. Tot nu toe kom je er ‘goed’ af, met ‘alleen maar’ blauwe plekken. Maar wat als…?