Poppenkast

Vandaag is het oudejaarsdag. Ik kijk weemoedig om; ‘alweer een jaar’.  Ineens was er een beeld van vroeger.

Ik was vier jaar en op de laatste middag van het kleuterschooljaar 1950 stond er ineens een hele grote kast in de klas.  Bovenin was er een grote opening met een rood velours gordijntje.  Wij werden in een halve kring voor de kast gepositioneerd. Het was de eerste kennismaking met een ‘poppenkast’. De spanning van de kleuters was voelbaar.

Vanuit de kast klonk een belletje. Een zware stem riep ‘stilte’.  Het gordijn vertoonde wat beweging en ineens verscheen het hoofd van een pop; een harlekijn. Zoals gewoon in die tijd, stelde hij zich netjes voor als Jan Klaassen.  Wij vonden het prachtig; een poppen- toneelstuk.  Jan Klaassen had de hoofdrol, was ondeugend en vrolijk.

Katrijn werd ineens omhoog geheven; een type huisvrouw en foeilelijk. Jan kroop in zijn schulp. Hier kwam het gezag naar boven en de streken van Jan werden beloond met een opdoffer. Geweldexplosies. Achteraf bezien zag je hier een eerste vorm van emancipatie. 

Achter de gordijnen deden Jan en Katrijn ‘iets’ en als je’iets’ deed dan kon dat gevolgen hebben. Ineens werd een kind omhoog geheven. Jan moest daar duidelijk voor zorgen. 

Er verscheen een boef in streepjespak. Hij pikte, geheel zichtbaar, een zak met geld. We vonden dat heel spannend en durfden amper nog te kijken. Maar gelukkig, daar verscheen de agent; met een knuppel.  Hij timmerde de boef hard op zijn hoofd en nam hem mee naar ‘de gevangenis’.  Dat was nog eens gezag!

In de pauze kregen wij limonade en koek. Van ons hoefde dat geweld niet meer. Gelukkig verscheen er een prachtige lieve prinses. Schrik!  Zij werd geschaakt door een enge krokodil. De koning, met een kroontje op het hoofd, nauwelijks in beeld, maar hij redde zijn dochter en de andere poppen maakten een diepe buiging. Wij moedigden alle poppen luid aan tijdens hun aanwezigheid in de open ruimte, tussen de gordijnen.

Het einde was echt heel beangstigend.  De Dood van Pierlala verscheen. Jan Klaassen heeft hem weliswaar weggejaagd, maar de komst van de Dood van Pierlalawas een opvoedkundige misser van jawelste. Sommige kleuters huilden.

Het was onze eerste les maatschappijleer.

Het is nu oudejaarsdag en ik kijk, als gezegd, weemoedig om. Nu naar het afgelopen jaar 2024. Het leven was als een poppenkast. Liefde, vriendschap, zorg,  geweld, misdaad, problemen met gezag, seks achter de gordijnen, het Koningshuis, misdaad, oorlog en geweld. Wie is hier de harlekijn? Wie is de held? Wie is de boef?  Wie is de Katrijn? Wie is de agent? Wie is de krokodil? Ik plaats prominenten in mijn poppenkast.  Met gemak.

Maar De dood van Pierlala is een extreem. Ik kom er nog niet uit. Is het Poetin? Is het Wilders? Is het Netanyahu? Is het Trump? Wie wordt de dood van Pierlala in 2025?

Het leven is ook in 2025 weer een ‘poppenkast’. Ik wens jullie een, heel goede, gezonde voorspoedige en vooral vredige voorstelling. 

De gordijnen gaan open om 12.00 uur.