“Zelfs wanneer macht met vreedzame middelen wordt verkregen (zoals die van Hitler, anders dan die van Mussolini of Lenin) blijft het idee om door middel van een onvermijdelijke revolutie een nieuwe maatschappij van nieuwe mensen te creëren en alle problemen voor eens en voor altijd op te lossen de basis van de totalitaire samenleving,” schreef Tzvetan Todorov (Frans-Bulgaars filosoof, geb. 1939). De droom om in één klap, met één sociale revolutionaire big bang, de Nieuwe Maatschappij en de Nieuwe Mens te scheppen, heeft onnoemelijk veel leed veroorzaakt. Met pijn in het hart en bedroefd als liet ik een goede vriend in de steek, heb ik de idee laten varen dat de hemel op aarde mogelijk is.
Slechts met veel pijn en moeite, met kleine stapjes, geleidelijk aan dus en slechts nu en dan door bittere noodzaak gedwongen langs revolutionaire weg, kunnen we vooruitgang boeken. Om met John Lennon te spreken: [i]the dream is over[/i].
Het geloof in welke boven de mens gestelde of gedachte macht ook – god, de staat, de revolutie – dient afgewezen te worden. [i]Ni dieu, ni maitre[/i].
In naam van het socialisme zijn in de Sovjet-Unie en China, Noord-Korea en Cambodja, tientallen miljoenen mensen geofferd op het altaar van de Toekomst; men beloofde dat hun kinderen en kleinkinderen de vruchten zouden plukken van de ‘helaas noodzakelijke’ opruiming. Dat was fout, verschrikkelijk fout. Een revolutie is soms onvermijdelijk, dat houd ik staande, maar dient zijn grenzen te kennen en te erkennen. Of, vrij naar de Franse schrijver Albert Camus, in mijn eigen woorden: als we de tirannenmoord, de moord op de misdadige koning, goedkeuren, zoals in de Franse Revolutie, keuren we op den duur ook de moord op de andere tegenstanders, ja, op alle tegenstanders, goed. Stalin, het stalinisme, is het ultieme gevolg. Dat nóóit meer.
Ik ben geweldloos en dús tegenstander van de doodstraf, óók van de revolutionaire doodstraf en had en heb onoverkomelijke moeite met de gewelddadige wijze waarop in naam van het socialisme de revolutie werd doorgevoerd. Ik heb me daar nooit mee kunnen vereenzelvigen en had altijd een pijnlijk dubbel gevoel: solidariteit met de veranderingen maar grote afschuw met de wijze waarop. [i]The dream is over…[/i]
Jan Bontje
7 reacties
LouisP · 21 mei 2009 op 21:44
Jan.
voor bijna alles wat ik van u lees kan ik begrip opbrengen, of toch in ieder geval respect.
De zin
‘Met pijn in het hart en bedroefd als liet ik een goede vriend in de steek, heb ik de idee laten varen dat de hemel op aarde mogelijk is.’
is mooi maar doet mij ook pijn. ‘K zou u graag weer laten hopen. Op het tegendeel.
groet,
L.
Neuskleuter · 22 mei 2009 op 21:30
Je schrijft vaak mooie geschiedkundige stukken richting de politiek. Dit past daar ook weer goed tussen, met een mooie sombere boodschap. Toch mis ik een persoonlijke band: het is vanaf een afstandje geschreven, groots en breed, waardoor ik het gevoel heb als klein persoon aan de andere kant van de wereld mee te kijken.
Het is je stijl, dat weet ik, dat ligt je goed. Maar persoonlijk zou ik het ook graag iets dichter bij huis lezen.
u-queen · 22 mei 2009 op 22:15
Erg mooi, dit komt waarschijnlijk mede omdat ik me erg goed kan vinden in het beschrevene 😉
Al is bij mij de droom niet over want mijn dromen geef ik nog lang niet op 😀
JanBontje · 22 mei 2009 op 23:32
Maar ook ik ben nog steeds een dromer! Ik verwijs graag naar [i]Imagine: you may say I’m a dreamer, but I’m not the only one…[/i]
De ultieme utopische revolutionaire droom echter dat je in één klap álles kunt veranderen, de [i]Umwertung aller Werte[/i] in de politiek en de maatschappij, heeft teveel ellende gebracht; zo’n droom wordt, als hij werkelijkheid wordt, totalitair en [i]die[/i] droom is gelukkig voorbij… [b]Het Leninisme is dood; leve het Lennonisme.[/b]
JanBontje · 22 mei 2009 op 23:33
Lou,
Wees gerust: ik ben nog steeds een dromer!
Mien · 25 mei 2009 op 10:21
Gelukkig leven we in het onbegrensbare tijdperk van informatie en communicatie waarin we toch onze dromen kunnen dromen tot in het oneindige.
In woordenworstelingen en door taalstrijd is nog nooit iemand vermoord. You can go on and go on …
De vraag is alleen kunnen we deze luxe aan? Zolang we kunnen en blijven communiceren zullen we blijven dromen en creeren.
Mien (Brabantse filosoof, ooit geboren)
JanBontje · 25 mei 2009 op 18:20
Woorden die mij uit het hart gegrepen zijn!
[b]THE dream[/b] is over, [b]dreaming[/b] niet!!