Van verhaal naar bestseller

Een bekende schrijver zei ooit, dat iemand zich pas schrijver mag noemen na zijn derde roman. Ik heb hier altijd hartelijk om moeten lachen. Nu niet meer. Hij heeft gelijk. Het lijkt al weer zo lang geleden. Het moment waarop het begon te kriebelen. Het werd erger. Het ging niet over. Er was geen ontkomen aan. Ik moest een boek schrijven. Ik wist toen nog niet, en dat is jammer, dat ik een groot probleem had. Ik had een idee – en geen verhaal. En een idee is geen verhaal. Verre van dat. Een idee is een regel, een stukje tekst van hooguit een alinea. Meer niet. Maandenlang strompelde ik halfblind door mijn eigen verhaal.

Ik heb wat gezwoegd, geploeterd, ik worstelde tot mijn idee was uitgegroeid tot een lijvige roman. “Hoe ver kun je kijken” is de werktitel. Science Fiction. Tijdens het schrijven ervan werd ik getroffen door een fantastisch idee voor mijn tweede roman. Een fantastisch idee, uniek ook, dacht ik. Vorig jaar kwam ik tot de ontdekking dat er een aflevering van de Wrekers van bestaat. Slik. Neem van mij aan dat mijn hele avond verpest was. Achteraf gezien was ik niet erg origineel, wat niet verwonderlijk is, immers, elk idee is meer dan uitgekauwd. Neem tijdreizen: knappe jongen als je daar nog iets origineels mee kunt. Variaties op bestaande thema’s, daar zal je het mee moeten doen.

Ook die tweede roman met als werktitel “Tunnel van Licht,” is gebaseerd op een idee – wist ik veel in die tijd. Het is een thriller waarin enkele Science Fiction elementen zijn verwerkt. Ooit wil ik het herschrijven tot een echte misdaadroman, maar niet nu. Ik heb over de jaren heen al genoeg (zeg maar: te veel) gesleuteld in mijn twee romans. Die valkuil, daar stap ik niet meer in.

Want herschrijven, o wat is dat verleidelijk. Over wat ik vandaag schrijf zal ik morgen lyrisch zijn. Over een maand zal ik er om janken. Dat is niet leuk. Denk je eindelijk iets goeds gemaakt te hebben, valt het na een bezinkingsperiode zó vies tegen. Aan de andere kant, het is een teken dat ik een belangrijke ontwikkeling doormaak, dat er een stijgende lijn te zien is. Want alleen bij stilstand zal ik altijd even positief blijven over mijn brouwsels. Dus wat deed ik telkens na een maand: zuchten, diep ademhalen en herschrijven, polijsten, schaven, hakken, plakken. En een maand later? Je raadt het al. Schaven tot een kilo goud een ons weegt.

Dat werkt niet.

Eens geschreven blijft geschreven. Een belangrijke les geleerd: laat je verhalen met rust! Schrijf een verhaal, laat het weken liggen en herlees het, leg het voor aan proeflezers, breng daarna verbeteringen aan. That’s it. Leave it. Leef je uit op nieuwe verhalen. Het heeft geen zin om tot aan je dood aan één verhaal te blijven werken. Als je beter kunt, komt dat in nieuwe verhalen vanzelf tot uiting. Nieuwe verhalen dwingen tot creatief denken. Oude verhalen zijn als dwangbuizen. Je wilt van alles maar kunt er geen kant meer mee op.

Te veel ideeën zweven door mijn geest, staan op notitieblaadjes gekrabbeld, onafgemaakte verhalen en fragmenten bezetten de harddisk. Geef me de tijd en ik vul je boekenkast. Maar er is zo weinig tijd.

Wat mijn derde roman wordt is lange tijd onduidelijk geweest. Naarmate maanden en jaren voorbijvliegen wisselt het onderwerp. Zo moest het eerst een Science Fiction verhaal worden, het vervolg op “Fata Morgana” en de ongepubliceerde verhalen “Headlines” en “Vuilnisbelt”. Hele stukken staan in ruwe vorm op mijn harddisk, maar het is nooit voltooid. Het zal moeten wachten. Ik heb lang en diep nagedacht. Ik heb prioriteiten gesteld. Ik heb knopen doorgehakt. Zo heb ik bepaald dat het een thriller gaat worden. Géén SF. Dat had ik jarengeleden nooit geloofd. Er zweven drie ruw opgezette verhaalwerelden door mijn hoofd, dat is goed nieuws, ik kan nog minstens drie romans schrijven. En de ideeën blijven komen, dus aan schrijfstof geen gebrek. Nu nog een schatkist gevuld met tijd vinden!

Mijn derde roman zal publicabel zijn. Is dat arrogant? Nee. Eerder realistisch. Dat uitgevers met mij in zee durven gaan kan ik niet garanderen. Helaas is het maken van een goed boek tegenwoordig niet meer voldoende, is dat geen garantie dat men het gaat uitgegeven. Ik ben ervan overtuigd dat mijn derde roman van hoge kwaliteit zal zijn. Professioneel. Een spannende roman. Klaar voor publicatie. Mijn eerste twee romans gaan in een diepe lade. Het schrijven van twee romans, tientallen verhalen en honderden columns was een mooi leertraject – een traject dat nog niet is voltooid. Ik heb bijzonder veel geleerd, met name in het afgelopen jaar. Door kritisch naar mijn eigen werk te kijken, naar suggesties van proeflezers te luisteren, door analytisch het werk van anderen te lezen. En vooral: door mijzelf vragen te stellen. Waarom is iets spannend. Waarom raak ik geboeid, waarom haak ik af.

Ik denk dat ik nu een goed beeld heb van de punten die ik moet verbeteren – een beeld dat is bevestigd door een professioneel leesrapport. Ik heb een verhaal naar manuscriptbeoordelaar Script+ gestuurd. Gelijktijdig nam ik een onwrikbaar besluit. Als ze zouden zeggen: “Prima als u het leuk vindt om verhalen te schrijven, ga dan vooral door, maar leg het alsjeblieft in een lade en val anderen er niet mee lastig,” dan zou ik definitief stoppen. Niet leuk om te horen, maar ik zou mijn conclusies trekken. Ik moest het weten. Weten waar ik sta.

De beoordeling is positief. Meer dan dat zelfs. In het rapport staan opmerkingen en tips voor verbeteringen, en enkele complimenten waarvan mijn gezicht gaat tintelen. Ik kan het, ik kan het echt, schoot na lezen door mij heen. Het is hard werken, maar een publicatie is haalbaar, een mooiere afsluiting van het leesrapport kan ik mij niet voorstellen.

Vaak heb ik het gevoel dat je met creatieve bezigheden zoals schrijven en tekenen, verdergaat op het punt waar je als kind bent gestopt. Dat je de gemiste ontwikkeling later moet inhalen. Het klinkt erg logisch, vanzelfsprekend zelfs. Vandaar dat ik die bekende schrijver gelijk geef. Leg je eerste twee romans weg. Doe er niets mee. Je kunt er niets mee. Hoe kun je ook verwachten meteen een kunstwerk af te leveren, als je een talent zo lang hebt verwaarloosd.

Raadsel: Een debuut kan heel goed zijn, terwijl de boeken die direct daarna uitkomen niet zelden bar slecht zijn. Hint: denk eens aan mijn donkere lade…

Ik ben er van overtuigd. Mijn derde roman wordt een succes. Het wordt keihard werken. Denken, schrijven, schrappen, diep nadenken en weer verdergaan. Het gaat lukken. Mijn derde roman schrijf ik als schrijver.