Adam Smith en judo

Drie mensen, totaal verschillend. Maar hoe verrassend verwant blijken sommige van hun opvattingen!

De filosoof Adam Smith (1723-1790) was een van de belangrijkste figuren van de Schotse Verlichting. Hij was behalve een denker ook een pionier op het gebied van de economie. Aanhangers van het (neo)liberalisme verafgoden hem. Ze vergeten echter dat hij júíst leerde dat eigenbelang gezien moet worden vanuit de verantwoordelijkheid als mens en burger. Het eigenbelang waar de kapitalistische samenleving op berust, moet volgens Smith dan ook niet gebaseerd zijn op verkeer begrepen egoïsme, maar op de zorg voor anderen en wel vanuit een juist begrip van de eigen positie.
De miljoenennota van Bruin 1 laat zien dat die les helemáál vergeten is.

De Japanner Jigoro Kano vond in de 19de eeuw het judo uit. Hij leerde niet alleen dat wat je doet, met uiterste inzet van lichaam en geest moet worden gedaan. In het judo leer je de kracht van de tegenstander gebruiken om hem ten val te brengen. In het leven is dit het principe van de juiste dingen doen op het juiste moment. Maar in dit verband fascineert vooral het tweede element van judo: Jita Kyoei, d.w.z. wederzijds voordeel en welbevinden. Je moet respect hebben voor jezelf en voor anderen. Zonder tegenstander om mee te judoën kun je de sport niet eens leren. Deze opvatting van samenwerkend leren en wederzijds respect is ook in andere gebieden van het leven geldig: zonder medemensen ben je niets.

De Russische wetenschapper en sociaal hervormer Peter Kropotkin (1842-1921) leerde: wederzijdse hulp en onderlinge solidariteit zijn onmisbaar voor het behoud en de evolutie van de mens en alle andere diersoorten. Volgens Kropotkin is ook de mens ertoe geneigd een genereuze houding aan te nemen, opofferingsgezind te zijn en onbaatzuchtig.

Drie totaal verschillende mensen, uit verschillende culturen, maar in de kern dezelfde wijsheid: alleen door samen te werken, door welbegrepen eigenbelang, door solidariteit met de ander, kan de mens leven en overleven.