Apartheid

Een knappe prestatie. Anders kan ik het niet noemen, hoe Oranje zich in de eerste ronde van het wereldkampioenschap voetbal in de kijker heeft gewerkt. Hoe een team overbetaalde ballenjongens, dat met drie gewonnen wedstrijden een plaats in de tweede ronde had bewerkstelligd, qua publiekelijke liefde volledig gepasseerd werd door een team animeermeisjes van een slootwaterdistributeur uit Lieshout. Knap hoe de marketeers van het B-merk – ik zal de naam niet extra promoten – tot een prullarium zijn gekomen dat niet alleen opvalt tussen de drie miljoen andere broodnodige Oranjegadgets, maar dat zelfs een deel van de bevolking in extase brengt dat bij de term ‘buitenspel’ enkel afdwaalt naar de kinderen in de speeltuin. Knap hoe deze marketeers de ijdele hoop van wat blonde beeldvulling wisten aan te wenden om de FIFA ertoe te verleiden al het verdere pr-werk te doen. Knap bovendien hoe zij het eigen blazoen buiten schot wisten te houden door de FIFA en consorten alle imagoklappen te laten incasseren.

Dat de overtrokken reactie op de B-meisjes het toch al dubieuze imago van de FIFA geen goed heeft gedaan, mag duidelijk zijn. Niet alleen riep het massale verontwaardiging op over het gebrek aan ‘fair play’, het vestigde bovendien ongewenst veel aandacht op de absurde invloed die de FIFA zich meent te kunnen toe-eigenen. Onder het mom ‘guerrillamarketing’ kan iedere buitensponsorlijke reclame-uiting strafbaar gesteld worden. Afrikaanse straatverkopers zijn zelfs legaal verdreven van de standplaats waar zij al hun hele leven proberen een hongerloontje bij elkaar te schrapen. Dit alles zodat schatrijke sponsors tegen monsterlijke bedragen een uniek stukje exclusiviteit – een stukje apartheid, zeg maar – gegarandeerd kan worden. Ach, verschil moet er zijn.

Het is volkomen legitiem om bij zo’n beleid kanttekeningen te plaatsen en er stelling tegen te nemen. Dat deed Jan-met-het-opgeheven-vingertje dan ook weer met verve. Hevig verontwaardigd over de behandeling van de B-meisjes schaarde hij zich achter het B-merk. Een mooi gebaar. Een compleet misplaatst, kortzichtig en hypocriet gebaar ook. Want als men de FIFA van commerciële tirannie meent te mogen beschuldigen, dan dient men ook consequent te zijn en de schofterigheid van de B-marketeers te onderscheiden.

Het B-jurkje werkte op de FIFA als een oranje lap op een stier. En daar was het de marketeers ook precies om te doen. Zij veinsden geschoktheid over de ‘onverwachte’ commotie, terwijl zij dondersgoed wisten dat de FIFA de duurbetaalde commerciële belangen van de sponsors zou verdedigen. Zij lieten bewust een stel camerageile meisjes voor een habbekrats de kastanjes uit het vuur halen, om vervolgens – ná de miljoenenaandacht die dat gegenereerd had – hun reddende engel uit te hangen en voor juridische bijstand ‘kosten noch moeite te sparen’. Tot slot deden zij het voorkomen dat hun geplande marketingtechnische terugtrekking van het toneel onvrijwillig en ‘onder druk van de FIFA’ had plaatsgevonden. En het publiek zou in hen alleen een slachtoffer zien. Een perfect uitgevoerde commerciële schwalbe.

Verontwaardigde Jan-met had zich slaafs voor dit B-karretje laten spannen. De immer betweterige kaaskop verhief een door uitgebuite derdewereldburgers in massaproductie vervaardigd lapje textiel tot symbool van de door oververzadigde huiskamerguerrilla’s gevoerde ‘strijd’ tegen de alles corrumperende commercie. O, bitterzoete ironie! Het lot van de B-meisjes werd daarbij luidruchtig beklaagd, het lot van de uitgebuite confectiearbeiders en de verbannen straatverkopers oorverdovend verzwegen. Een uniek stukje selectieve verontwaardiging – een stukje apartheid, zeg maar – van moreel superieure Jantje. Ach, verschil moet er zijn.