Bevrijding

[i]‘Op 4 mei herdenken we onze oorlogsslachtoffers, op 5 mei vieren we onze vrijheid. Twee dagen waarop we samen herdenken en vieren . Dagen dat we stilstaan dat vrijheid niet vanzelfsprekend is. Vrijheid maak je met elkaar’ [/i] Als ze dit Postbus 51-spotje hoort, dan biggelen de tranen over haar wangen. Dan denkt ze aan haar Jan die de oorlog op alle fronten heeft bevochten. Hij was een zogenaamde Indiëganger en dat zegt, volgens haar, genoeg. Het staat op haar netvlies gebrand hoe ze hem destijds uitzwaaide. Een knappe blonde vent in een uniform die grapjes maakte met zijn dienstkameraden. Mannen van stavast die elkaar vol bravoure op de schouders sloegen en bulderden dat ze de hele wereld aankonden. Maar zij alleen zag de angst in zijn ogen. Ze omhelsden elkaar alsof hij nooit meer zou terugkeren en haar gevoel vertelde dat ze voorgoed afscheid namen van hun onbezorgdheid. Jan schreef in brieven en op kaarten dat het goed met hem ging maar dat het met enkele kameraden slechter was afgelopen en zij bad om zijn behouden thuiskomst.

Toen Jan weer een voet op Nederlandse bodem zette, omarmde ze een man die leek te zijn gekrompen. De pretlichtjes in zijn ogen waren gedoofd en zijn rug was gebogen alsof hij een zware last meetorste. Zelfs de kuiltjes in zijn wangen leken volgestort met leed. Haar vrolijke vent was veranderd in een ernstige stille vroegoude man die slecht sliep en nachtenlang in het niets staarde. Als hij wel sliep dan stootte hij angstkreten uit en soms ving ze een paar onsamenhangende zinnen op. Tijdens vijftig jaar huwelijk waren ze maatjes die alles met elkaar bespraken maar zijn tijd in Nederlands- Indië wilde hij niet met haar delen. Alleen als er dienstkameraden op bezoek waren, kwam hij los. Dan trokken ze zich terug in de achterkamer, deelden herinneringen en vertelden stoere soldatenverhalen. Dat iemand worstelde met nachtmerries over afgrijselijk en angstige ervaringen en met schuldgevoelens dat hij nog leefden en enkele van zijn kameraden niet meer, werd niet uitgesproken.

Naarmate zijn leeftijd vorderde, werd zijn trauma groter. Ze heeft gesmeekt om hulp te zoeken maar dat heeft hij woedend geweigerd. Toen hij uit dienst kwam, was er geen hulp, en nu hoefde het niet meer, somberde hij. Op zijn zeventigste is hij overleden. Moe van het leven en moe van het strijden. De laatste woorden waren niet voor haar maar voor zijn gesneuvelde kameraden. Alsof ze hem vanuit een vreedzame wereld de hand reikte. Uiteindelijk is hij met een glimlach om zijn lippen gestorven. Precies op 5 mei kwam de dood hem bevrijden.