De positieve zijde van afwijzing

Afwijzing is, net als falen, een subjectief fenomeen, dat gebasseerd is op niets anders dan hoe een bepaalde persoon of een bepaalde groep van personen vindt dat iets zou moeten zijn. En het is dit feit – het subjectieve van afwijzing – dat het des te erger maakt dat zovele mensen er emotioneel door vergruisd worden, en dat het soms zelfs een fatale uitwerking kan hebben op iemands loopbaan of zijn of haar zelfbeeld. Het gebeurt vaak dat afwijzing niet alleen ongefundeerd plaatsvindt, maar ook nog helemaal buiten het juiste perspectief! In sommige gevallen, bijvoorbeeld, vindt er afwijzing plaats waar er niet eens van afwijzing sprake zou hoeven te zijn. Laat me u een voorbeeld geven ter illustratie: Stelt u zich een man voor, die zijn bewondering uit tegenover een dame die hij de moeite van het nabijer leren kennen waard vindt, vanuit een zuiver humanitair perspectief. Afhankelijk van de dame haar volwassenheid, ervaring, interpretatie vermogen, en intellectueel nivo, kan het zijn dat ze deze toenadering al dan niet ziet als een sexueel gedreven daad, en kan ze er boos om worden. Als ze bijvoorbeeld elke man die haar aanspreekt ziet als een sex-maniak omdat ze zo gewend is aan oneerbare voorstellen, dan kan ze nogal fel uit de hoek komen naar deze heer toe, en besluiten hem nooit meer te spreken. Dit is een voorbeeld van misplaatste afwijzing, en het gebeurt zo vaak in onze samenleving dat mensen in het algemeen voorzichtig zijn geworden met het uiten van zelfs het simpelste komplimentje naar een ander toe, uit angst voor misverstanden, afwijzingen, of erger nog: de beschuldiging van sexuele bedreiging.

Het resultaat is, een gemeenschap waarin niemand meer durft een ander te benaderen, en dus: een toenemend aantal mensen die eenzaam en zonder vrienden blijven. In de Amerikaanse samenleving is dat definitief het geval, en langzaam maar zeker verspreid deze jammerlijke trend zich ook naar andere delen van de wereld toe.

In een heleboel gevallen is afwijzing gebasseerd op onbekendheid, kortzichtigheid, culturele en raciale gronden van de zijde van diegenen die zich jammer genoeg in de positie bevinden om te oordelen. Voorbeelden van dit soort afwijzingen varieren van de selektie van solicitanten en prestatie beoordelingen, tot onwil om nieuwe perspektieven te overwegen, angst voor de eigen positie, en terughoudendheid om blootgesteld te worden aan mensen met andere achtergronden.

Het resultaat van dit type afwijzingen is: een samenleving die zich slechts eenzijdig ontwikkeld, en die verstrikt raakt in een vicieuze cirkel waarin bepaalde groepen altijd de voorkeur genieten over anderen, gebasseerd op de verschillende subjectieve voorkeuren van diegenen die mogen oordelen en kiezen.

En toch: hoe sober je de motieven tot afwijzing ook tracht te rationaliseren, het blijft een pijnlijke ervaring: niemand houdt ervan om afgewezen te worden.

Het is misschien leuk om even te filosoferen hieromtrent, door te stellen dat de dingen heel anders zouden zijn als mensen maar in mekaar’s hoofd en hart konden kijken om te zien wat hun werkelijke intenties waren: misverstanden zouden dan niet meer bestaan, en nobele bedoelingen zouden een kans krijgen ondanks initieel geregistreerde uiterlijke tekortkomingen.

Aan de andere kant leert dezelfde filosofie ons ook dat het best een zegen kan zijn dat mensen niet in elkaar’s hoofd en hart kunnen zien wat hun werkelijke bedoelingen zijn, omdat in dat geval vele valse glimlachen en ongemeende opmerkingen ter plekke zouden worden ontmaskerd met alle gevolgen van dien.

Het enige positieve van elkaar’s intenties doorzien zou misschien zijn: het uitroeien van hypokriet gedrag en misverstand, en de tot stand koming van een eerlijkere wereld.

Maar nu we niet kunnen kijken in elkaar’s hoofd en hart: wat zou kunnen worden aangemerkt als de positieve zijde van afwijzing? Hier zijn enkele suggesties:

* Wat dacht u van toenemende inner-konnektie? Een persoon die afgewezen is zal vaak bij zichzelf te rade gaan, en evalueren wat tot deze negatieve uitkomst geleid kan hebben en hoe hij of zij beter voor de dag had kunnen komen.

* Wat dacht u van verbeterd gedrag? Als een uitvloeisel van het eerder aangehaald punt: de interne evaluatie na afwijzing kan leiden tot het besluit om te gaan werken aan bepaalde kwaliteiten teneinde negatieve reakties te voorkomen in de toekomst.

* Wat dacht u van geestelijke groei? Doordat afwijzing zo’n pijn veroorzaakt kan het zijn dat de afgewezene sterker en wijzer wordt na herstel, en dus: beter in staat om toekomstige afwijzingen aan te kunnen, en – wat zelfs belangrijker is – deze afwijzingen van nu af aan in hun juiste perspektief te zien.

* Wat dacht u van toegenomen mensenkennis? Afgewezen worden kan ook best leiden tot een toenemend inzicht van de afgewezene in de verschillende manieren waarop mensen denken, evalueren, en selekteren. Hij of zij wordt zich derhalve bewust van de drijfveren van mensen tot het maken van hun keuzes, en zal zich realiseren dat sommige dingen slechts zullen veranderen op zeer lange termijn en door radikale veranderingen in het bestaan van de mensheid.

Het is dit laatste element van de positieve beschouwing van afwijzing die zal maken dat de afgewezene een mentaal en emotioneel sterker mens wordt, die in staat is te beseffen dat afwijzing – net als falen – gebasseerd is op menselijke zienswijzen, en dat afwijzing daarom gezien kan worden als een van de vele citroenen die het leven ons toewerpt, bedoeld om ons te leren hoe een sterke en verfrissende citroensap te bereiden.