Die ouwe garde!

Omdat ze geschiedenis studeert, leende ik haar mijn reeks ‘De socialisten. Personen en stelsels’ (verschenen 1875-1897) van de jurist, econoom en hoogleraar, prof. H.P.G. Quack (1934-1917). Ik kreeg deze prachtige boeken dertig jaar geleden van een schat van een oude dame uit Haarlem. Ze was vrijdenker en schreef er met bevende hand fier die prachtige woorden van Erasmus voor mij in: Er is maar één volk: de mensheid. Er is maar één land: de wereld. De boeken waren gedrukt rond 1921/22. In ieder geval in 1977 is er opnieuw een herdruk verschenen. Het werk was de eerste systematische inventarisatie van het socialisme. Een standaardwerk. Toen ik er weer in las stegen mijn bewondering voor onderwerp én schrijver alleen maar.

Door deze boeken realiseerde ik me dat de strijd van die oude garde nog lang niet gestreden is. In ons land bijv. leven 430.000 kinderen in langdurige armoede – 130 jaar nadat deze geleerde aan zijn gedegen werk begon. Hij beschrijft o.m. denkers en doeners die al in de jaren dertig van de 19de eeuw actief waren: 170 jaar geleden. En nog steeds leven in het rijke Nederland kinderen in armoede… Om over andere misstanden en misdaden maar te zwijgen. Op wereldschaal is de ongelijkheid nog schrijnender. Tientallen miljoenen kinderen komen niet eens aan een leven in armoede toe, omdat ze vóór hun eerste verjaardag sterven. Wie het wel haalt staat meestal een leven vol uitbuiting, honger, ziekte, analfabetisme, onderdrukking en oorlog te wachten. Maar nog steeds vinden de rijken en machtigen het gek dat mensen in opstand komen. Die armen hebben daarvoor de boeken van prof. Quack en anderen overigens niet nodig…
De sociale strijd zou voorbij zijn? Niet dus. Gezien de heersende ellende en de ellendige heersers beleven we niet het einde van die strijd. Zelfs niet het begin van het einde. Hooguit het einde van het begin. Het begin van een nog lange en moeizame worsteling om een eind te maken aan armoede, honger en uitbuiting. Misstanden, die er niet meer zullen zijn wanneer de ideeën en idealen van die oude garde werkelijkheid worden: alles wat gemeenschappelijk geproduceerd wordt is ook gemeenschappelijk eigendom. Vaak zonder het te weten zetten veel mensen het werk van prof. Quack en van degenen die hij beschreef, voort.

© Jan Bontje 2006