Een harnas van stilte

Wij kennen hem al jaren. Hij is al iets ouder en hij was een rustige persoonlijkheid. Te rustig, hij zei haast nooit iets en een gesprek met hem voeren was voor mij onmogelijk. Soms zei ik het wel eens, wat ben je stil Jacob, en dan zei hij, ik ben altijd stil.

Tot op een dag hij begon te praten. Iedere dag sprak hij meer en hij ging er ook anders uit zien. Zijn onopvallende kleren maakten plaats voor een gekleurde broek, een bandana over zijn hoofd. Allerlei kettingen uit een vervlogen hippietijd om zijn hals. Hij begon te lachen, een rommelig gebit met een ontbrekende hoektand kwam bloot. Hij kreeg meer kleur op zijn vale, doorrookte gezicht.

Als hij er niet bij was, praatten we over hem. Die Jacob zeiden we, wat fleurt hij op! Wat is ie leuk en grappig. Maar we waren ook bang, want we wisten dat hij met zijn medicijnen was gestopt. Hij was lukraak van de antipsychotica afgegaan. Zonder overleg met de psychiater, zonder inmenging van zijn psychiatrisch verpleegkundige. Gewoon zelf.

En ineens was hij recalcitrant. Later bedacht ik me dat hij misschien wel een verlate pubertijd beleefde. Ik herken dat, ik heb het immers zelf ook meegemaakt. En dan waren wij zijn ouders, tegen wie hij protesteerde, rebelleerde. Ik durfde niet zoveel meer tegen hem te praten, uit angst dat hij weer boos op me zou worden, want bozig was hij.

Het ging mis. Natuurlijk ging het mis. Nog nooit heb ik meegemaakt dat iemand met een gevoeligheid voor psychose kon stoppen met de persoonsvernietigende antipsychotica. Niet voor het eerst maakte ik van heel dichtbij mee hoe zeer van invloed deze medicijnen zijn. Wij kenden Jacob als een man die weinig sociaal verkeer had in zijn leven. Alle creativiteit, alle normale omgangsvormen, zoals prietpraat die gewone mensen kennen en dagelijks toepassen was jarenlang zijn deur voorbij gegaan. Pas toen hij stopte met zijn medicijnen, bleek hoe gemakkelijk en gewoon ook hij met mensen om kon gaan en hoeveel mensenkennis hij had opgedaan in de voorbije, stille jaren.

Hij ging over de top, hij was niet leuk meer maar werd irritant. Bijzonder sterk aanwezig, liet zich constant gelden. Had op alles een weerwoord. En zo langzamerhand sloop de psychose erin. Misschien had hij het wel door, wij zagen het zeker gebeuren. Maar medicijnen was geen optie. Moest hij terug, het harnas van stilte in? Moest hij weer worden zoals hij geweest was? Ik snapte te goed dat hij niet meer wilde: worden zoals hij geweest was met die verdomde medicijnen. Hij had geproefd hoe hij kon zijn: een sociaal aardige persoonlijkheid, iemand die kon lachen, een eigen mening had, iemand die humor had, en veel kennis die hij ten toon kon spreiden. Iemand naar wie geluisterd werd.

Het ging van kwaad tot erger. Hij begon te zwerven, liep hele dagen heen en weer. Werd steeds verwarder, verzorgde zich niet meer. Eindelijk kon hij worden opgenomen, met gevaar voor zichzelf. Er werden pillen in hem gestopt. Het duurde even en toen werd zijn lichaam weer stijver, verloor de pasverworven soepelheid. En hij stopte met praten. Na een dik jaar hebben wij de oude Jacob terug. We raken opnieuw weer aan hem gewend. Regelmatig vraag ik zijn mening, en dan zie ik zijn ogen iets oplichten. Ik mag het niet vergeten, onder al die lagen medicijnen zit een gevoelige, intelligente maar ook eenzame man, opgesloten in zichzelf.