Enquete

Er loopt een spoor van vernieling van links naar rechts door Nederland. De Betuwelijn, honderdzestig kilometer rails, van Rotterdam naar het Duitse Ruhrgebied. Tientallen boerderijen, bomen en natuurgebieden én hun bewoners hebben het veld moeten ruimen voor de goederenspoorlijn waar een handjevol Rotterdamse bedrijven straks hun handel over kan gaan vervoeren tegen een zacht prijsje. De aanleg van de lijn heeft 4,5 miljard euro gekost, drie keer meer dan oorspronkelijk verteld. Beloftes zoals minder files en milieuvoordeel blijkt de lijn niet te kunnen waarmaken.
Een andere rotte plek in het Nederlandse landschap: de Amsterdamse haven. De plaatselijke wethouder van Havenzaken wilde Neerlands hoofdstad terugzetten op de internationale havenkaart, en bedacht dat een gloednieuwe high-tech containerterminal de schepen als een magneet door de IJmuidense sluizen zou trekken. De slopershamer velde er een prachtig kunstenaarsdorp voor, en joeg vele zeldzame vogels in het gebied op de vlucht. Sinds de terminal af is, is er welgeteld één keer een schip binnengevaren. Het haalde de krant. De rest van de tijd staat het stalen bouwwerk langzaam weg te roesten.

Wat is de overeenkomst tussen deze twee oerhollandse infrastructurele megaprojecten? In beide gevallen zijn enkele ijdele bestuurders er in geslaagd hun persoonlijke prestigeplan gerealiseerd te krijgen, ondanks tegenstand uit vele hoeken. In beide gevallen hebben de kosten van aanleg de begroting vele malen overschreden, in beide gevallen werd dat al door critici voorspeld voordat de eerste schop de grond in was gegaan. In beide gevallen zijn er van te voren metershoge stapels rapporten opgesteld, in beide gevallen zijn alleen dié rapporten die de betrokken wethouder of minister als muziek in de oren klonken, aan de beslissende instanties voorgelegd. Die vervolgens als willoze schapen achter de herder aan zijn gelopen. En in beide gevallen profiteren de bedrijven, maar draait de belastingbetaler voor de kosten op.

Voer voor een parlementaire enquête. En die schijnt er ook te komen. De Tweede Kamer, dezelfde die alle begrotingsoverschrijdingen van de Betuwelijn heeft goedgekeurd, heeft er om gevraagd. De parlementariërs willen leren van de gemaakte fouten zodat een dergelijk debacle nooit meer kan voorkomen.
De volgende parlementaire enquête is overigens al gepland. Onderwerp: de JSF. In 2010 zal boven water komen dat de deelname aan dit prestigieuze vliegtuigproject de staatskas drie keer zo veel heeft gekost als begroot, destijds in 2002.