Freedom

-“Have you ever been to Europe?”
-“No…. I can not”
-“Why not?”
-“Can’t get a Schengen Visa.”
-“Why not?”
-“Terrorist.” Zoiets klinkt heel vreemd om te horen van iemand, die wezenlijk niet zoveel verschilt van jezelf, anders dan waar je vandaan komt. Realiteit is het wel. Een dergelijk gesprek is ons namelijk meer dan eens overkomen. Voor ons Nederlanders met ons Europese paspoortje is zoiets onvoorstelbaar. Wij kunnen gaan en staan waar we willen. Iraniërs niet, als ze zelfs al een paspoort hebben! Om die te verdienen namelijk moeten ze twee jaar van hun leven in het leger zitten. We lijken zoveel op elkaar, maar we leven in een compleet verschillende wereld. Wij zijn met een groep van vijf jongens door het Midden-Oosten wezen backpacken. We hebben daarbij Iran, Iraaks-Koerdistan, Syrië, Libanon en Turkije aangedaan. Daarbij zitten drie van de zes landen die door Bush zijn bestempelt als de as van het kwaad. Ik kan u vertellen: ik heb in mijn leven nog nooit zoveel liefdevolle mensen gezien als tijdens deze trip. Ik heb in mijn leven nog nooit zulke moedige en ambitieuze mensen gezien. En ik heb in mijn leven nog nooit zulke indrukwekkende verhalen gehoord.
Zo ongeveer elke Iraniër wilde ons dolgraag vertellen over hun situatie. Ze wilden ons op het hart drukken dat de Iraanse regering toch echt iets anders is dan de Iraanse mensen zelf. Hoe kan zo’n regering dan nog aan de macht zijn is dan een terechte vraag die er bij veel mensen, zo ook ons, reist. Het antwoord kreeg je veelvuldig, door verhalen van de mensen. Mensen worden onderdrukt, klein gehouden, depressief gemaakt en de hoop op een beter Iran wordt ze ontnomen. Zo sprak ik bijvoorbeeld met een jongen in Shiraz die vertelde over zijn vriend. Zijn vriend was opgepakt bij de demonstraties vorig jaar. Een week lang heeft hij vervolgens in de gevangenis moeten zitten, waar het te klein was om te staan, te klein was om te liggen en waar je geen hand voor ogen kon zien. De ratten liepen over hem heen. Deze jongen is zo depressief als een kanarie de gevangenis uitgekomen en denk maar niet dat hij het ooit weer in zijn bol zal halen om te gaan demonstreren. Door zijn verhaal zullen andere mensen zich ook wel twee keer gaan bedenken alvorens de straat op te gaan.
De Iraniërs zijn ongelofelijk sterk. Opgeven doen ze niet. Zo spraken wij met een meisje, een heel klein en fragiel meisje. Op de vraag of zij wel eens demonstreerde zei ze dat ze niet mocht van haar ouders. Die vonden dat veel te gevaarlijk om- voor iedereen die beelden van demonstraties afgelopen jaar heeft gezien- begrijpelijke redenen. Vervolgens zei ze na een stilte: “maar ik ga nog liever dood, dan onder deze regering te leven.” Dat heeft bij ons een hele diepe indruk achter gelaten en heeft ons aan het denken gezet.
Over de ‘axis of evil’ gesproken. Toen wij in Damascus, Syrië, waren om gezellig met de lokale jongeren, op het zogenaamde ‘mushroom square’ wat te drinken, was het enige bron van het kwaad die avond een dronken Amerikaan die stennis liep te schoppen. Hij moest tot de orde worden geroepen, of eigenlijk worden gedwongen, door een stel Syriërs. Zie hier het tegenovergestelde van de internationale politiek waar Amerika de waakhond is die de stennis schoppende landen tot de orde moet roepen. Een mooie paradox.
Mooie paradoxen. Daar zijn er over dit onderwerp genoeg van. Zo is het bijvoorbeeld toch vreemd dat mensen die geterroriseerd worden door hun eigen overheid soms Europa of Amerika niet binnenkomen, omdat ze uit een regio komen, dat gezien wordt als de as van het kwaad. Nog een Paradox. De Islam zou een haatdragende en daarom verwerpelijke religie, of ‘ideologie’ zijn, terwijl wij in een moskee zijn overladen met brood en thee, omdat wij te gast waren daar. Gastvrijheid staat namelijk hoog in het vaandel in Iran. Gastvrij, maar toch haat zaaiend. Paradoxaler kan het niet
Mensen in dergelijke landen hebben altijd het idee dat Nederland en Europa het paradijs is. Vaak zeggen we dan dat dat wel meevalt en dat we in Nederland ook zo onze beslommeringen hebben. Toen ik weer in Europa kwam na de reis en ik dacht weer terug aan dit soort momenten dacht ik bij mezelf: Europa is ook het paradijs. Het enige waar wij over zeuren is over Wesley Sneijder en zijn Yolanthe, terwijl voor sommige mensen, omdat zij toevalliger wijs ergens anders ter wereld zijn gekomen, vrijheid een begrip is, die verre van zelfsprekend is voor hun.
Vaak hebben wij ons afgevraagd hoe we die mensen nu konden helpen, hoe we wat voor ze konden betekenen. En vaak was de conclusie dat dat erg lastig is en dat we niet verder komen dan aandacht te schenken aan de situatie in een land als Iran. Nu ik terug ben in Nederland en daar ook weer vaak over heb nagedacht, heb ik daar toch andere gedachten bij gekregen. Laten we namelijk beginnen de vrijheid die wij hebben (en dan bedoel ik niet de ‘schijn vrijheid’ om iedereen maar te schofferen, dat is namelijk een vrijheid van een compleet andere orde), waar elders op deze wereld mensen bereid zijn hun leven ervoor te geven en dat ook letterlijk doen, niet te verkwanselen. We moeten de vrijheid, die er voor iedereen is, niet zomaar af laten pakken door een partij die beter de Partij Tegen de Vrijheid genoemd kan worden. Door de vrijheid die wij hebben eer aan te doen, help je in morele zin ook al de mensen die lijden onder dergelijke regeringen.