Geeltje-Makreeltje

Het allerliefste wil ze een katje, maar het wordt een kanariepietje. In het verzorgingshuis waar zij woont zijn alleen gekooide dieren toegestaan. Het is zo’n mannetjesgeval, want hij moet wel kunnen zingen. Makreel wordt zijn naam. ‘Omdat Panter zo dol was op makreel.’ Panter is haar overleden kater.
Makreel huist de eerste week in een kleine, tweedehands kooi van de Kringloop. Op Moederdag komt mijn broer aanzetten met een groter exemplaar. Meer hoog dan diep. ‘Anders pastie niet op de vensterbank.’
In no time wordt het diertje door mijn moeder geconditioneerd in een vast dagritme.
’s Morgens zet ze om 7.30u de wekker om Makreeltje wakker te maken. Die slaapt op een kruk naast haar bed. Voorzichtig trekt zij het dekentje van de kooi en babbelt wat tegen hem.

Daarna verhuist ze de kooi naar een stoel bij de tafel. Een uur later wil het vogeltje op de tafel staan. Tegen 10.00u eist hij zijn plek op de vensterbank op.
Kreeltje, zoals ik hem noem, of Geeltje-Makreeltje, zingt uit volle borst. Hij fladdert van het ene stokje naar het andere, smult van witlofblaadjes en geniet van zijn verse waterbadje.
’s Avonds is de standplaatsprocedure hetzelfde, maar dan in omgekeerde volgorde. Om 17.00u begint het diertje te sputteren en te piepen. Als mijn moeder hem niet rap genoeg op de tafel zet, gaat hij schreeuwen. Na een uur wil hij op de stoel en om 19.30u slapen. Op de kruk naast het bed, met een dekentje zorgvuldig over de kooi gedrapeerd.
Dat is het tijdstip waarop de tv op het laagste volume wordt gezet en er gefluisterd dient te worden als ik op bezoek kom. Zowel mijn moeder als Makreeltje gedijen uitstekend bij dit ritme.

Het conditioneren van Makreel is voor de familie niet altijd even handig. Spontane uitjes worden lastig.
‘Kom je bij me eten, ma?’ Een normale vraag dat met weinig enthousiasme wordt ontvangen.
‘Nou jaaa, dat is wel leuk natuurlijk. Maarrr…’
In die ‘maar’ ligt verscholen dat ze toch eigenlijk om 17.00u thuis moet zijn, want Kreeltje is het vensterbankuitzicht dan wel beu. Heel af en toe doet mijn moeder baldadig en laat ze haar kindje op dat tijdstip alleen thuis, maar echt op haar gemak zit ze dan niet bij anderen. Weekendjes weg zijn geen probleem. Natuurlijk gaat Makreel mee. In de auto met de kooi op haar schoot, afgedekt met een zorgvuldig gedrapeerde deken, ondergaat hij in stilte menig reisje.
‘Waarom moet die deken over hem heen? Zo ziet hij toch niets in de auto?’
‘Anders wordt hij wagenziek.’
Natuurlijk mam. Tijdens deze weekendjes weg herhaalt zich uiteraard het ochtend en avondritueel, met dien verstande dat de andere aanwezigen (mijn familie) weinig feeling hebben met de broodnodige vroege nachtrust van Makreel. Dit tot groot ongenoegen van moeders. Het zijn niet de meest relaxte uitjes voor haar.
Na verloop van tijd valt het mij op dat het voormalig gladde verenpak van de kanarie er wel erg rommelig uit gaat zien. Een soort permanentje na een mistige dag. ‘Dat komt omdat ie in de rui is,’ zegt mijn moeder.
Het speciaal aangeschafte ruienspul voor door zijn voer maakt zijn kapsel er niet beter op, maar Makreel lijkt er niet echt onder te lijden.

Afgelopen september moest mijn moeder noodgedwongen verhuizen naar een ander onderkomen in verband met de sloop van het verzorgingshuis waar zij woonde. Qua ruimte is zij er flink op vooruit gegaan. Twee grote kamers in plaats van één woon-slaapkamer. Zij had de keuze uit diverse appartementen op verschillende etages. Haar uiteindelijke beslissing werd bepaald door het uitzicht dat de vogel zou hebben vanaf de vensterbank. Het verfomfaaide beestje moest drie dagen even wennen aan zijn nieuwe habitat en zong toen weer het hoogste lied. Dit in tegenstelling tot mijn moeder. Zij kan slecht wennen aan haar nieuwe ruimte. Het slaapkrukje van het kanariepietje wordt tien keer verplaatst.
‘Zou hij hier prettig staan, denk je? Of toch beter hier, tegen de muur aan?’
‘Het maakt niet uit mam, er gaat toch een deken overheen, dus dat ding ziet niets meer.’ Mijn moeder zucht nog maar eens een keer.

Begin januari wordt Makreeltje rustiger. Hij is dan bijna acht jaar. Het schreeuwen en piepen blijft achterwege als mijn moeder om 17.05u nog geen aanstalten heeft gemaakt om hem te verkassen en hij slaapt al voordat hij goed en wel op de nachtkruk staat. Mijn moeder maakt zich steeds meer zorgen.
‘Hij is zo stil. En zijn nageltjes, kijk dan. Veel te lang, hij flikkert elke keer van zijn stokje af. En zijn badje, daar kijkt ie ook niet meer naar om. Ik geloof nooit dat hij hier kan wennen’.
Over projectie gesproken.
Na een telefoontje is de dierenzaak in de naburige winkelstraat bereid om de nageltjes van Makreeltje te knippen. Voorheen deed een verzorgster dat, maar zij is vlak voor de verhuizing met pensioen gegaan.
Tijdens het bezoek aan de dierenwinkel krijgt mijn moeder een schokkende mededeling. ‘Mevrouw, kijkt u eens naar uw vogeltje. Het zit onder de mijt. Het lijfje wordt als het ware opgegeten door parasieten. Dit is echt einde oefening, hoor. Ik hoop dat hij de komende nacht nog haalt. Sorry.’
Dat verklaart wel het rare verenpakje van Makreeltje. Mijten dus. Arm beestje. Zijn halve achterlijfje is al weggevreten door die kloothommels.

Als een bezorgd ouder waakt mijn moeder bij haar terminaaltje. Ze gaat de deur niet meer uit en verwent hem met mandarijnpartjes. Met angst en beven trekt zij ’s morgens het dekentje van de kooi. Op vrijdag, zes dagen na de diagnose, belt zij de dierenarts.
‘Ik durf zo niet het weekend in met hem.’
De dierenarts komt aan huis en verlost het diertje uit zijn lijden. Hij krijgt een privé-crematie en een week later ontvangt mijn moeder een nep-marmeren hart met daarin de as van Makreel. Ze is ontroostbaar. Haar doel in het leven: ‘zorgen voor’ is verdwenen. Het slaapkrukje transformeert in een herdenkingssokkel met daarop het hart met de as, een kaarsje, een bloem en een foto van Makreel in goede doen. Als ik bij haar ben zie ik de lege plek op de vensterbank, ondanks dat daar een nieuw plantje staat. Voel ik haar eenzaamheid. Ik herken mijn eigen onvermogen om die leegte op te kunnen vullen. Rouwen doet pijn, zeker als je hoogbejaard bent.

Aangezien ik haar financiën beheer ontvang ik de nota’s van dierenarts en crematorium. Het einde van Makreel heeft €159,85 gekost. Ik kuch eventjes en bel mijn moeder op:
‘Hoi mam. We gaan eens samen uit eten. Ik kom je om 17.15u halen, ik trakteer en dan lopen we gelijk even die dierenzaak binnen. Alleen maar even kijken…’