Morgen is het precies 60 jaar geleden. Wij staan daar niet bij stil, want het zal ons jeuken maar de Duitsers herdenken dan Claus Schenk, Graaf Von Stauffenberg, Die pleegde met zijn gelijkgezinden op 20 juli 1944 een bomaanslag op Adolf H., één van de grootste moordenaars in de geschiedenis van de mensheid. De aanslag mislukte, de daarop volgende poging tot een staatsgreep eindigde in een bloedbad. Ik schrijf dat op deze manier omdat gebleken is dat de Tweede Wereldoorlog inmiddels wel zo’n beetje vergeten is. Niet door de mensen die hem hebben meegemaakt en ook niet door hun kinderen, maar mijn kinderen krijgen tegenwoordig geschiedenisles waarin je ‘de oorlog’ al nauwelijks meer prominent tegen komt, laat staan dat de feiten juist worden weergegeven.
De Telegraaf besteedde er deze week aandacht aan. En schrijft dan tussen neus en lippen door dat met Von Stauffenberg zo’n tweehonderd anderen ‘gedwongen werden tot zelfmoord of eindigden in concentratiekampen.’ Dan raak ik lichtelijk geagiteerd. In totaal werden om en nabij de vierduizend mensen vermoord, de hoofdrolspelers na een afzichtelijk showproces onder leiding van de krijsende heer Freissler, opperrechter van het nazi-regime. De meesten werden echter zonder enige vorm van proces om het leven gebracht. De executie van de ‘hoofdverdachten’ vond plaats in een gevangenis in Berlijn, alwaar ze werden opgehangen. Aan pianosnaren. En die executies werden allemaal gefilmd, om vervolgens in de bioscoopzaal van de heer H. aan hem te worden vertoond. Ter lering en vermaak, zullen we maar zeggen.
In De Telegraaf staat niet dat Von Stauffenberg al eerder met die bom op pad ging om Adolf op te blazen, maar van zijn voornemen afzag omdat Heinrich H. en Josph G., mededaders van Adolf, niet bij die vergadering bleken te zijn. Had hij het maar wel gedaan, maar dat is achterafgeneuzel.
Er staat niet dat Von Stauffenberg zichzelf staande naast Adolf op wilde blazen om er zeker van te zijn dat die het loodje zou leggen, maar dat zijn makkers hem overtuigden dat hij te waardevol was voor het verdere verloop van de staatsgreep.
Er staat ook niet in dat Stauffenberg deel uitmaakte van de verzetsbeweging Kreisauer Kreis, bestaande uit de toenmalige intelligentia van Duitsland, die vervolgens is uitgeroeid. Evenmin staat er in dat zijn broer Berthold daar ook bij hoorde en ook in 1944 is gefusilleerd. Dat het ook het einde betekende voor Erwin Rommel, de befaamde generaal, die tot de samenzweerders behoorde.
Nu past in dat stuk in de krant natuurlijk lang niet alles. Berichtgeving is nu eenmaal kort en bondig. Maar omdat uit een enquete is gebleken dat meer dan de helft van onze jeugd onder de 18 jaar niet eens meer weet wie de leider van Duitsland was tijdens de Tweede Wereldoorlog, lijkt het me op zijn plaats om een historisch overzicht accuraat te houden. Zeker wanneer het gaat om de nagedachtenis van die paar duizend mensen die in Duitsland zelf met hun leven hebben betaald in een wanhoopspoging de mensheid van de ondergang te redden.
16 reacties
Ma3anne · 25 juli 2004 op 12:30
Dit is een column, waar degelijke research aan vooraf is gegaan. Prima werk Ton en mooi verwoord weer allemaal.
Ik zag van de week een reportage over de actrice/zangeres – en Brechtvertolkster – Gisela Stein. Ik was diep onder de indruk van haar verhaal over WO II en het verzet dat vanuit de Duitse samenleving wel degelijk aanwezig was.
Vreemd genoeg is dat bij de Nederlandse bevolking over het algemeen heel weinig bekend.
Mosje · 25 juli 2004 op 12:38
Wederom een goede column Ton, en met je constatering dat WOII in het alledaagse bewustzijn van met name jongeren aan het wegzakken is, ben ik het helemaal eens. Toch is dat natuurlijk een onomkeerbaar proces. Over een aantal jaren is er niemand meer die WOII bewust heeft meegemaakt, en dat is natuurlijk van grote invloed.
Wat weten we nog van WOI?
Joeri71 · 25 juli 2004 op 13:06
Euhm maar is het heel erg dan als ‘de jeugd’ niet meer weet hoe het allemaal precies is gegaan in WOII. Laat ik aan jou vragen wat weet je allemaal van WOI ook een stuk minder…dat is logisch, zoiets verwatert…
En ik geloof er niks van dat 50% onder de 18 niet weet wie de leider was van Duitsland…Hoewel best logisch eigenlijk, 50% is 9 jaar of jonger dat je het dan nog niet weet is je niet echt te verwijten of wel??
Dus de feiten zijn allemaal wat verdraait naar mijn idee…
Er wordt nog steeds aandacht besteed op school aan WOII, eerst op de basisschool en later op de middelbare school..maar er zijn ook een heel hoop andere dingen gebeurt in de geschiedenis die minstens net zo belangrijk zijn. Die zullen toch ook onder aandacht moeten worden gebracht…
En als ze dan niet precies weten wie Von Stauffenberg is (ik ken hem ook niet) kan ik ze dat moeilijk verwijten…waarom zou je al die kleine dingen leren…
tontheunis · 25 juli 2004 op 13:09
Dank Mosje.
[quote]Wat weten we nog van WOI?[/quote]Die hebben we in Nederland niet meegemaakt. Wie in Belgie naar de slagvelden gaat, ziet dat het daar heel anders is. Maar, hoe waanzinnig ook, dat was een ander soort oorlog. De Tweede was de eerste waarin politiek gedachtengoed leidde tot waanzinnige volkerenmoord en rassenslachting. Wij zouden er iets van geleerd moeten hebben en het onze achterachterkleinkinderen nog moeten vertellen.
tontheunis · 25 juli 2004 op 13:18
Kijk, in zekere zin heb je gelijk. Maar wat leren jongeren nu dan over Vietnam? Over de Korea-oorlog? Hoeveel waarheid bevat de geschiedschrijving over wat er in 1991 en nu in Irak gebeurde en gebeurt?
Over WOII is veel historisch materiaal dat de kijk van jongeren op oorlog in het algemeen kritischer kan maken.
De naam Stauffenberg kennen is geen futiliteitje maar het begin van besef dat ‘plicht’ ergens ophoudt en geweten ergens hoort te beginnen.
gast · 25 juli 2004 op 15:33
Ooit al eens bij stilgestaan dat het eindeloos herhalen van de details en hoe belangrijk het allemaal wel niet was, en hoe erg die oorlog wel niet was, ook dodend werkt?
Je kan niet eeuwig blijven stilstaan bij wat is gebeurd, bovendien hebben we er toch niet van geleerd, so what’s the point.
Oh..vergeet helemaal nog wat te zeggen over je column: ik vond je column wel goed, beetje klagerig, maar dat onderbouw je ook.
Louise · 25 juli 2004 op 15:52
Een column waar over nagedacht is, en eentje om over na te denken…
Dees · 25 juli 2004 op 22:06
Bizar, de samenloop van omstandigheden op die 20e juli, die uiteindelijk tot mislukking leidde. Bijna alsof van hogerhand werd ingegrepen, iets wat Adolf Hitler zelf indertijd ook geloofde.
Een goede column. Ik vind het van den zotte, dat kinderen niet meer weten wat en wie in de Tweede Wereldoorlog. De omvang van de gevolgen en de nabijheid van die oorlog rechtvaardigen uitgebreide aandacht voor die periode.
Een klein puntje van kritiek; intelligentsia, dat schrijf je toch wel degelijk met een ‘s’ ertussen…
Desa.
Joeri71 · 25 juli 2004 op 22:52
[quote]Een goede column. Ik vind het van den zotte, dat kinderen niet meer weten wat en wie in de Tweede Wereldoorlog. De omvang van de gevolgen en de nabijheid van die oorlog rechtvaardigen uitgebreide aandacht voor die periode.[/quote]
Je kan kinderen toch niet meteen vanaf het begin dat ze op school zitten bestoken met WOII. Hoewel het een belangrijke gebeurtenis was, is het niet zo dat je zonder er iets vanaf te weten niet kan leven.. Als je je er niet voor intresseert dan vergeet je het snel…
rrobin · 25 juli 2004 op 22:54
De geschiedenisles uit de column had ik liever overgeslagen, maar heb hem toch maar gelezen omdat het te zien is dat je er veel moeite op hebt gedaan. Deze stof zul je interessant moeten vinden om het echt te waarderen.
Je conclusie ben ik het niet mee eens; als je het onderzoek doet en eens vraagt naar de minister van Financien? Wie de laatste golfoorlog begon?
Dit historisch stukje zal niet snel een derde wereldoorlog voorkomen, ongeacht of je het nu wel of niet behandeld in de lessen..
Ma3anne · 26 juli 2004 op 01:56
Even nog een aanvulling bij mijn eerdere reactie.
[quote]maar mijn kinderen krijgen tegenwoordig geschiedenisles waarin je ‘de oorlog’ al nauwelijks meer prominent tegen komt, laat staan dat de feiten juist worden weergegeven.[/quote]
‘De Anne Frankstichting geeft jaarlijks in het voorjaar een krant uit over oorlog en onderdrukking. De krant is bedoeld voor leerlingen van 10 tot 14 jaar. Alle scholen voor basis- en voortgezet onderwijs in Nederland krijgen een presentexemplaar. Zij kunnen zelf meer exemplaren of andere producten bestellen.’
Ik weet uit ervaring, dat veel scholen jaarlijks de Anne Frankkrant behandelen. Al dan niet aangevuld met de (dure) materialen. Er zijn diverse gemeentes, die de materialen kopen voor al hun scholen. Projectmatig wordt er een aantal weken mee gewerkt. Het project behelst de tweede wereld oorlog, gerelateerd aan de situatie in de huidige wereld. Uigangspunt is de ‘identificatiefiguur’ Anne Frank. Elk jaar een ander thema uit haar dagboek. Erg goed lesmateriaal. Ik heb er zelf ook een aantal keren mee mogen werken in diverse klassen.
Mijn dochter verzuchtte aan het eind van haar middelbare school: “Vanaf groep 7 hebben we het elk jaar weer over die tweede wereldoorlog gehad. Het lijkt wel, of er niks anders is gebeurd in de geschiedenis.”
Kortom: het is niet zo, dat scholen er geen aandacht aan schenken tegenwoordig. Sterker nog: sommige scholen overdrijven en gooien er de kinderen dood mee, zodat de belangstelling wegebt. Ik vraag me af hoe je aan die cijfers komt, dat de helft van de jeugd onder de 18 jaar niet zou weten wie de leider van Duitsland was in WOII.
KingArthur · 26 juli 2004 op 09:43
Goede uiteenzetting van feiten en leerzaam.
Wat mij betreft mag hier 60 jaar na data nog steeds over gesproken worden.
Dat er goede moffen waren en zijn was mij al bekend.
viking · 26 juli 2004 op 10:36
Ik vind het wel bizar klinken wanneer je leest of hoort dat de hedendaagse jeugd niet eens meer weet wie Hitler was. Toch ontkom je er niet aan dat dit gebeurt en [b]wellicht is dat zelfs maar goed ook.[/b]
Wie van jullie weet nog wat de Nederlanders in Indië voor ‘prachtige heldendaden’ verricht hebben?
Het wordt langzaamaan tijd dat Moffen weer gewoon Duitsers worden.
Raindog · 26 juli 2004 op 12:00
Over het onderwerp heb ik zelf ook het een en ander mogen lezen. Een verzetsdaad is inderdaad memorabel maar in de algemeenheid (niet perse op de persoon van Von Stauffenberg) is een kanttekening op zijn plaats.
De aristocratie van toenmalig Duitsland kende in eerste instantie weinig problemen bij de opkomst van Hitler en het nazisme. Men dacht aanvankelijk dat dit hun (machts)positie, die enigszins in verval was geraakt sinds WO I, ten goede zou komen. Toen dit niet het geval bleek te zijn naarmate de oorlog en het bewind van Hitler voortduurde, integendeel zelfs, kwam men vanzelfsprekend op die eerste gedachte terug. Het verzet, dat voor een belangrijk deel uit die aristocratie voortkwam, was daarom niet geheel vrij van ordinair eigen winst- of positiebejag.
Misschien moeten bepaalde daden maar gewoon op hun effect of hun bedoelingen beoordeeld worden en los gezien worden van hun (al dan niet onderliggende) motieven.
rrobin · 26 juli 2004 op 19:56
De jeugd weet verdomd goed wie Hitler is. Bij elke dicotheek heb je wel enkele van die Sieg-Leger-Des-Heils-Armee-figuren staan. Mooi herkenbaar aan hun gladgeschoren koppie en kledingsmaak. Neh, de jeugd weet wel wie hij was. Of ze ook weten *wat* hij was heb ik maar niet gevraagd..
Hans · 27 juli 2004 op 01:09
Wat weten we van ww 1? Ik veel ik heb een huisje te midden van de slagvelden van Verdun. En ik ken geen moffen. Het zijn voor mij weer Duitsers en de meeste zijn van een leeftijd die mij niets misdaan hebben. Bovendien als er zoveel Nederlanders in het verzet zouden hebben gezeten als dat men zegt…. dan was er niemand gedeporteerd. Helaas wijst de geschiedenis minder positief naar onze verzets helden.