“Happy hour kost Britse staat 39 miljard”: moet er nog onzin zijn?

De laatste tijd kom je regelmatig ophefmakende berichten tegen in de kranten. Zij hebben bijna alle dezelfde structuur. Een regering van een welvarend westers land, of het bestuur van een grote multinational, vaardigt een nieuwe maatregel uit. In die maatregel wordt een kleinigheid die op het eerste gezicht totaal onbelangrijk lijkt, plots van hogerhand verboden. Het gaat dan om idiote dingen als rookpauzes tijdens het werk, snoep aan supermarktkassa’s of een happy hour in cafés. Zulke artikels trekken de aandacht. Wie wil er immers niet weten waarom MacDonalds van de ene dag op de andere het dragen van witte sokken verbiedt aan zijn miljoenen werknemers wereldwijd?

Onder de provocerende krantenkop staat dan de verdere duiding van de maatregel, net iets kleiner gedrukt dan de titel: “Experts beramen het verlies dat voortvloeit uit het dragen van witte sokken op de werkvloer op 340 miljard dollar per jaar.” Dat is voorlopig nog fantasie, maar de echte maatregelen liegen er ook niet om. Emailen op het werk mag in vele bedrijven niet meer, rookpauzes tijdens het werk worden afgeschaft en de Britse regeering heeft het houden van een happy hour in pubs verboden. De redenering daarachter verloopt steeds volgens dezelfde, perverse logica. Men berekent hoeveel een kleine menselijke bezigheid in totaal kost voor het hele bedrijf, voor het hele land of zelfs voor een landengroep als Europa.

Zo komt men erop uit dat een sigarettenpauze, in essentie vijf minuutjes waarin iemand even niet werkt, gigantisch duur is. Immers, vijf minuten kun je ook schrijven als een stukje uurloon, laat ons voor het gemak zeggen 1 euro. Die euro moet vermenigvuldigd worden met het totale aantal arbeiders die roken. Dan doe je dat maal drie, want je gaat uit van drie rookpauzes. Dat bedrag extrapoleer je naar de situatie voor een heel land, dus vermenigvuldigd met alle bedrijven en werknemers van dat land. Vervolgens doe je nog eens maal 365 want je wil een cijfer voor een heel jaar – of, wat nog belangrijker is: je wil een groot bedrag want dat rechtvaardigt je maatregel. Het spreekt voor zich dat men op die manier snel aan astronomische getallen komt. Meestal zit men zo rond het half miljard, voor grotere gebieden als de EU of de VS is een aantal honderden miljarden niet uitgesloten.

Het eerste oneerlijke aan die logica is dat men dat geforceerd hoge bedrag niet plaatst naast de productiviteit, volgens dezelfde schaal berekend. Dus alle uren waarin de mensen wèl werken, vermenigvuldigd met het totaal aantal werknemers in een land, vermenigvuldigd met 365. Moest men dat wel doen, dan viel onmiddellijk op dat een sigaretje tussendoor even futiel blijft als het oorsronkelijk was: slechts een belachelijk klein percentage van de totale werktijd.

Maar veel erger nog is het pure feit dat men dingen die mensen voor het plezier doen, voor de ontspanning, gaat afrekenen tegenover het economisch prijskaartje. Voor zover ik dacht, werken we nog steeds om te leven en niet andersom. Een gezellige babbel met een collega? Kost de staat jaarlijks 70 miljoen euro! Kort een mailtje van een vriendin beantwoorden? 46 miljoen euro! Laat op de avond naar een voetbalwedstrijd kijken? Kost minstens 34 miljoen euro per jaar, door absenteïsme of ongeconcentreerde werknemers! Happy hour in je stamkroeg? Kost de Britse staat jaarlijks… 39 miljard euro! (dat laatste is eigenlijk de geraamde totaalkost van alcoholisme, maar om met grote bedragen te kunnen zwaaien is blijkbaar alles toegelaten)

Wordt het geen tijd dat we van die logica afstappen en er eens goed om lachen, omdat dat het enige is wat hij echt vedient? De vreselijke mentaliteit die erachter schuilt is immers niet meer of niet minder dan dat alles wat wij niet strikt in functie van ons werk doen, de gemeenschap geld kost. Rust en ontspanning mag, maar dan wel met het oog op een betere prestatie in je job. Probeer niet even uit de band te springen, want dan ga je te ver en help je ons allemaal de verdoemenis in. De rationeel georganiseerde economie heeft nu eenmaal ‘human resources’ nodig, waaruit je het maximum haalbare rendement moet persen.

Wordt het geen tijd dat we dat demagogische economische prijskaartje van ons afschudden en het leven terug bekijken vanuit het individu en niet vanuit de collectieve mierenhoop? We mogen onze levenswijze niet laten bepalen door de belangen van de op hol geslagen economische mallemolen. Levenskwaliteit en levensvreugde, dat zijn argumenten om nieuwe maatregelen op te funderen, godverdomme!