Hel van ’13

Onze televisie vertoont een depressieve man. Met een trillende onderlip spreekt deze door midden gebroken man over een trauma. De oorzaak van zijn depressie is te herleiden naar één dag in 1963, 18 januari. Arie van Staalduinen heeft het niet gehaald. Een luttele drie kilometers scheidden hem van Leeuwarden, een kruisje en de eeuwige roem. De vrouw van Arie zit naast hem in beeld en oogt enigszins cynisch en totaal verzadigd met het probleem van haar man. ‘Je hoeft het woord schaatsen maar te noemen en hop, daar gaat ie weer.’ Deelt ze de verslaggever verveeld mee. Nadat zijn vrouw het s-woord heeft genoemd, schiet Arie inderdaad als een klein kind ongegeneerd vol. Wanneer het kwik onder nul daalt, stijgt de aanwezigheid van de grote groep geestelijk minder bedeelden die ooit aan de Elfstedentocht heeft deelgenomen navenant. Op de NOS-radio vertelt de 1963-deelnemer Tjebbe van Liempt stoïcijns dat hij na een val op zijn hoofd buiten westen was geraakt. Maar ondanks dat, was hij gewoon bewusteloos doorgereden.
Of het duizend keer herhaalde zeeheldenverhaal over Jeen van den Berg, die met z’n kanis tegen een brug aanschaatste, achteroverviel, maar werd opgeraapt door halfgod Jan Uitham. Dat heb ik Jeen nu, alleen deze week al, drie keer zien vertellen met iedere keer dezelfde overgave waarmee overlevenden Sobibor memoreren. We schieten door in het langdurig adoreren van mensen die presteerden op roggebrood en Brinta. Het krijgt iets debiels.

Met Harm Boerma als hoofddebiel. Tijdens het schaatsen van de hel van ’63 waren zijn beide armen en linkerbeen dermate gevriesdroogd, dat ze moesten worden afgezet. Dat weerhield hem er niet van om de eerst daarop volgende tocht opnieuw aan de start te verschijnen. En zeker niet onvoorbereid! Samen met zijn vrouw Meike Boerma had hij vooraf menig Europees natuurijsgebied bezocht om zich voor te bereiden op een nieuwe hel. Vaker dan eens belandde Harm dan, nadat Meike hem op zijn ene been zo hard mogelijk het ijs op had geduwd, in een wak waarin hij op en neer wiegend als een soort dobber op hulp moest wachten.

Na 1963 duurde het een eeuwigheid, maar in 1985 stond Harm dan toch wederom bij het Elfstedenlint. Vooraan en in topconditie. Gevoelstemperatuur was die vroege ochtend -21. Na het startschot stoven alle schaatsers echter langs Harm heen. Hij stond louter in de weg. Als een soort visstick in de wind heeft hij nog twintig minuten bij de start gestaan, voordat de organisatie hem hevig scheldend van het ijs haalde. Hij had er anders nog gestaan. Waarom? Omdat Harm en zijn soort niet helemaal lekker zijn in hun hoofd. Hun stoere fundament is van oorsprong te drassig en dat dient blijkbaar gecompenseerd te worden met een bovenmenselijke prestatie. Zodat in de zomer, wanneer er geen ijs ligt, er afdoende visserslatijn overschiet om hun bestaansrecht aan op te hangen. Harm is reeds ruim en breed uitbehandeld binnen alle disciplines van het psychologiegilde. Hij vertikt het om te accepteren dat je op één been niet kunt schaatsen.

Zo zijn er ook idioten die de Elfstedentocht zwemmen. Het wachten is op een evenement die deelnemers de Elfstedentochtafstand van achter een roeiboot laten waterskiën. Of al raspend met hun kin over de wallenkant door een waterfiets van Leeuwarden tot en met Leeuwarden worden voortgetrokken. Zolang je er maar naar de kloten van gaat en dat achteraf tot vervelends toe bevestigd kan krijgen via alle vormen van media.

Dat ik mij eergisteren heb verslikt in een enorme tosti en blauw aanliep, dat lees of hoor je nergens terug. Ik kan mij desalniettemin niet voorstellen dat Arie, Tjebbe of Harm het ooit zo amechtig hebben gehad als ik tijdens dat moment. Misschien is daar een nationaal evenement van te maken. Het jaarlijks verslikken in tosti’s. Of van het per ongeluk afsnijden van andermans oor. God, wat had ik het zwaar toen mijn tegenstander per ongeluk begon met snijden. Kom op lezer, dat weet je als deelnemer toch van te voren! Moet je daar nou 50 jaar prat op blijven gaan?!

Dit jaar wordt Harm in ieder geval 79 jaar. Althans, alleen zijn hoofd wordt jarig. Zijn onderkant is na alle pogingen van na zijn hel aan de start van ‘85 in een ziekenhuiskliko verdwenen. En ziet u dit jaar rond 26 januari een vrouw die op tv een sleetje voortrekt met daarop slechts een beschaatst hoofd, denk dan; Respect, Harm! Succes met de over jezelf afgeroepen hel van ’13.