Het boek opengeslagen

In een vorig stukje op een andere column-website deed ik mijn beklag over het gebrek aan een leider bij Oranje. Nu ik terugkijk schaam ik me oprecht dat ik uitlatingen doe over iets waar ik diep in mijn hart al geen waarde meer aan hecht: aan bijzaken. Aan voetbal, iets wat in alle opzichten fascinatie en aantrekkingskracht heeft. Toch was ik opgelucht, want ik maakte me druk om een bijzaak. We schrijven 24 oktober 2011 als mijn moeder, op de verjaardag van de hare, na een moedig gedragen lijden en 51 jaar vol ups en downs haar laatste adem uitblaast en de eeuwige jachtvelden besluit op te zoeken. Ze laat een redelijk stabiele snotneus van 17 jaar achter. Met hem zijn vader, die bij vlagen onhandelbaar is, doch het hart op de juiste plaats heeft. Situaties met spanning vormen enorm rumoer voor zijn omgeving.

De last is ondraaglijk. Mijn vader is zijn vriendin kwijt, een huwelijk was er niet, en ik ben alles kwijt. Met alle respect voor al mijn oprechte banden met dierbaren.

De hersenspinsels die mijn hele doen en laten met grote regelmaat in de houdgreep houden vallen met de zesentwintig letters van het alfabet niet te beschrijven. Beelden schieten ook tekort. Ondanks het noodlot ging het op school vrij voorspoedig. Ik ben geslaagd voor de havo met drie zessen, vijf zevens, plus één acht. Volgens de rector, die eveneens een naaste, haar echtgenoot had verloren, was ik een voorbeeldleerling. Daar was ik trots op, want kuren heb ik. Een ongezouten mening, een onverwachte uitspraak, een belediging, afwijkend gedrag. Ik werd er lang door geteisterd. Ik ging op mijn eigen manier door zonder anderen uit het oog te verliezen. Een vriend die een knipperlichtrelatie had, een andere vriend die uit de kast zou komen, een vriend die in één maand zijn twee oma’s verloor, een vriend die het contact met zijn moeder bijna was verloren, ze bleven op de radar.

Het gekke is: ik was ontevreden met de eindresultaten. Direct na die aparte gedachte volgde een innerlijk afgevuurde rechtse directe en direct drong het besef door dat ik wel degelijk moest beseffen dat ik een prestatie had geleverd. Ik geef het alleen niet toe, ik moest mezelf overtuigen, iets wat ik kwalificeerde als een uitdaging. Er gingen massa’s tijd overheen.

Waarom dat zo was? Het komt botweg door mijn vader. De dag voor mijn Engelse mondelinge overhoring had ik mezelf voorgehouden een 10 te halen en vertelde dat, met een gekscherend tintje, aan mijn vader. Ik dronk me met een glas Apfelkorn moed in, keek voor de biljardste keer een Harry Potter-film en gaf me vervolgens over aan de wondere wereld van Dromenland. De volgende dag: 9,8. Een verkrachte 10. Ik zei het tegen mijn vader. Het was het eerste wat ik zei. Een innige vreugdedans legden we niet op de mat.

Het ging al eerder mis. De dag van mama’s begrafenis, zaterdag 30 oktober. Het lichaam van mijn moeder plus negentig procent van mijn ziel werd overgedragen aan het Vaderhuis, zoals mijn oma het zou verwoorden. De maandag erop zat ik aan een tergend trage computer mijn tentamen Engels uit te tikken. Het werd een verkrachte 8. Eergevoel zegevierde. Mijn vader weet het niet eens meer.

De dag van de landelijke examenuitslag. Tegen drie uur zou het gigantisch vervelende geluid van de telefoon duidelijk hoorbaar moeten worden. De leeuw in me zou ik uit zijn kooi laten, de hypofyse zou overuren moeten draaien. Ik stapte nog snel onder de douche, had ik kennelijk behoefte aan. De telefoon lag op het venstertje in de nabijheid van de douche. Ik was te laat, mijn vader nam al op. Ik vroeg wie belde. De mentor. ‘Je bent geslaagd, en met verve, van harte gefeliciteerd’, hoor ik aan de andere kant van de lijn. Ik had het hele jaar een soort blufpoker gespeeld door te ijskoud te vermelden dat ik het allemaal zou halen. Het gebeurde, eergevoel zegevierde. Er was inwendige trots, in overvloed. Mijn vader zag het niet, die was met mijn polis bezig (tja, ik ben administratief niet hoogbegaafd), zo bleek. Een innige vreugdedans legden we niet op de mat. Een sneer kreeg ik wel, ik zou niet dankbaar zijn dat hij mijn polis in elkaar flanste. Op zo’n moment is zo’n polis ook echt relevant. Ik druip af, ga na het kerkhof voordat ik op school alle felicitaties met een phoney smile in ontvangst zou nemen. De met gemengde gevoelens ontvangen roos kon niet snel genoeg verwelken.

Privé heb ik niet het idee dat ik de volle vrijheid geniet te doen en te laten wat mijn kleine hartje begeert. Mijn vader heeft geen verstand van pubers, is communicatief niet bepaald bevoordeeld door Onze-Lieve-Heer. Bovendien vertoont hij gelijkenissen met een Congolees in Albanië: totaal geen besef en benul van de gang van zaken. Maatschappijvreemd. Het is jammer. Ik kan er echter niks aan doen. Betrokkenheid was er dankzij mijn moeder. Sociale contacten waren er dankzij mijn moeder. Geluk was er dankzij mijn moeder. Een vriendelijke, humoristische man is door alle trammelant omgeturnd tot een bittere cynicus die wereldvreemd oogt. Het is spijtig dat het mijn vader is. ‘Papa’ kreeg ik nooit uit mijn strot, ik moet oppassen dat ik hem niet afzweer. Gevoelsmatig ouderloos, hopelijk niet voorgoed ouderloos. Als vader gefaald, als persoon ondergesneeuwd.

Diep in mijn hart begrijp ik de eenzaamheid en verdriet van mijn vader uitermate goed. Alle misverstanden uit de weg! Ik heb namelijk ook zijn genen, iets waar ik trots op ben. De gang van zaken laten me niet onberoerd. Logisch, zou Nummer 14 zeggen. Zijn leed gaat me enorm aan het hart, en dat meen ik met alle oprechtheid.

Ikzelf sta voor een verhuizing van het Gelderse Ede naar Leiden. Ik zal de lange weg tot de advocatuur en/of het rechterschap betreden. Een lange weg naar Rome, gelukkig zijn er navigatiesystemen. Het is een vlucht, maar er woont een tros familieleden. Eenzaamheid overheerst. De gang naar een psycholoog is onvermijdelijk. Toch prijs ik dagelijks mijn eigen persoontje gelukkig niet Damascus, Tripoli, Freetown of Pyongyang als hometown te hebben.

Dat ik het bovenstaande toevertrouw aan het papier is een mirakel. Het ontbeert me wel eens aan geduld en de energie. Ik voel me net een kip, want ik ben mijn ei kwijt. Echter, mijzelf centraal stellen is als een allergie. Dikwijls een vreemde smaak in mijn mond als eindproduct, mits het überhaupt zover is gekomen. Nelson Mandela heeft al decennia patent op het klaagrecht, heeft het niet benut, evenals de gemiddelde Syriër. Ze zetten de knop om en gaan door met hun idealen nastreven en een juist medemens te zijn. Ik hoop dat we dat te allen tijde zullen onthouden, hoe diep onze wonden zijn, hoe confronterend de keerzijde van de medaille kan zijn. Een moraal van het verhaal is er niet, maar ik hoop wijsheid en inzichten te hebben geleverd. Een geheugensteuntje in moeilijke tijden. Kracht. Inspiratie. Welke betekenis ‘moeilijk’ ook mag hebben voor een bepaald individu.

©Ruben Kleijn